حرکت آرام خواب زمستانی بر محور قصه‌ای زنانه
فیلم سینمایی "خواب زمستانی" ساخته سیامک شایقی که روی پرده سینماهاست، بر محور قصه‌ای زنانه حرکتی آرام دارد و کمتر می‌تواند از جذابیت‌های بالقوه این فضا بهره‌ای مناسب ببرد. شایقی در دهمین فیلم کارنامه خود رویکردی دارد به قصه و فضاهای زنانه که کمتر چنین نمودی در آثارش داشته و به این ترتیب یک جذابیت بالقوه را وارد کار کرده است.
این جذابیت بالقوه می‌تواند متأثر از فضای حاکم بر سینمای ایران هم باشد که فیلم‌هایی با این حال و هوا بازخوردی مناسب داشته و البته مورد توجه هم قرار گرفته‌اند. اما یک نکته مهم در این بازخورد چگونگی پرداختن به این ایده جذاب است که توانسته همه وجوه این جذابیت بالقوه را بالفعل کند یا نه؟ حضور اصغر عبداللهی از فیلمنامه‌نویسان قدیمی و پیشکسوت سینمای ایران که فیلمنامه‌ای شاخص چون "خانه خلوت" را در کارنامه دارد و همکاری‌های متعدد هم با شایقی داشته، از دیگر نقاط قوت فیلم است که می‌تواند در کنار ایده بالقوه جذاب، سطح کار را ارتقا داده و ارتباطی مناسب با مخاطب پیدا کند.
"خواب زمستانی" به رابطه سه خواهر در مقاطع سنی مختلف می‌پردازد که با از دست دادن پدر و مادر در کنار هم زندگی می‌کنند و درگیر مشکلات و دغدغه‌های خاص خود و همسازی با شرایط جدید می‌شوند. به این ترتیب طراحی اولیه داستان قرار است چگونگی رسیدن به آرامش و تعادل را در زندگی این سه خواهر به تصویر بکشد.
انتخاب این سه خواهر از سه مقطع سنی مختلف در طراحی اولیه کمک کرده تا در این نمای کلی به دغدغه‌هایی از جنس‌های متفاوت پرداخته شود. اما به نظر می‌آید امکانی که این طراحی در اختیار نویسنده قرار می‌دهد، کافی به نظر نیامده که یک سری تعاریف جدید نیز وارد کار شده است.
از جمله این تعاریف طراحی موقعیت فلج بودن برای خواهر بزرگتر (فاطمه معتمدآریا) است که دغدغه‌ها و مسائلی خاص‌تر را وارد قصه کرده که خاص این فضاهای زنانه نبوده و تمرکز بر این وجه جذاب را کمرنگ می‌کند. در واقع این موقعیت شرایطی ایجاد کرده تا تلاش‌های وی برای قرار گرفتن در قاب خالی مادر و پدر، برجسته و عمده‌تر از دغدغه‌های دیگر شود.
در این میان خط فرعی کمرنگی هم به دغدغه‌های عاطفی و تنها ماندن وی می‌پردازد که این وجه در کنار تلاش او برای کنار آمدن با شرایط جدید و قرار گرفتن در نقش پدر و مادر، تصویر این خواهر را پررنگتر می‌کند. در کنار این خط برجسته، به نظر می‌آید وارد شدن به جزئیات خطوط قصه دو خواهر دیگر بیشتر برای تک خطی نشدن ماجرا طراحی شده و کمتر می‌تواند وارد کنش و واکنش‌های تعیین‌کننده شود.
واقعیت این است که خطوط فرعی روابط و مسائل دو خواهر دیگر، هر چند با توجه به مقطع سنی آنها متفاوت از یکدیگر است، اما پتانسیل اداره قصه را ندارد. خواهر دوم (لادن مستوفی) که حسابدار یک کارخانه تولید کاشی است در گیر و دار سامان دادن امور در محیط مردانه کارخانه و در عین حال انتخاب بین خواستگارانش است.
نکته پررنگ در این پرداخت تأثیرگذاری اغراق شده است که حضور این زن می‌تواند در مناسبات کاری و همچنین رفع اختلافات مالی و اداری داشته باشد. او هم می‌تواند به طراح جوان کاشی (فرشید منافی) انگیزه و ایده بدهد که چه نوع کاشی می‌تواند در بورس قرار بگیرد و شرایط کارخانه را بهبود بخشد و هم می‌تواند با کارگران معترض مشاوره کرده و آنها را به سازش منطقی متمایل کند.
درگیر ماندن وی بین دو خواستگار پر و پا قرص که هنوز از روشی مانند نامه نوشتن برای ابراز علاقه و اعتراف استفاده می‌کنند و ... نهایت دغدغه‌هایی هستند که برای این خط طراحی شده تا جذابیت‌های این گونه نیز برای مخاطب ایجاد کند.
وقتی خط قصه دختر کوچکتر (پگاه آهنگرانی) را نیز در کنار اینها قرار می‌دهیم که با کششی کمرنگ به تجربه‌گرایی نسل سوم و ارتباطات آنها می‌پردازد، در نهایت آنچه این سه خط را به هم پیوند می‌دهد همان ارتباط خواهرانه در شرایطی است که پدر و مادرشان از دست رفته‌اند.
به این ترتیب به نظر می‌آید آنچه در درجه اول اهمیت قرار می‌گیرد ترسیم تصویری ساده و صمیمی از فضای جاری میان خواهرهاست که می‌تواند در همان حضور شبانه آنها کنار هم خلاصه شود. انتخاب ماه رمضان و جمع شدن سر سفره سحری و ... از تمهیداتی هستند که برای رسیدن به این فضا طراحی شده است.
اما واقعیت این است انرژی و پتانسیلی که باید از این فضا و حضور زنانه به مخاطب منتقل شود، آن چیزی نیست که باید باشد. چون نه می‌تواند از این موقعیت ساده استفاده‌ای ببرد و نه تأثیرگذاری در مخاطب داشته باشد. به این ترتیب می‌توان این پرسش را مطرح کرد که امتیاز "خواب زمستانی" را باید در چه وجهی دانست؟
اینکه فیلم در انتها یک سرانجام قطعی برای سه شخصیت زن طراحی نکرده و تنها نقاطی روشن را در این مسیر پیش‌روی مخاطب قرار می‌دهد، می‌تواند نقطه قوت و دلیلی بر پیشرو و متفاوت بودن فیلم باشد؟ این در حالیست که فیلم مایه‌های مستعد برای جذابیت بیشتر و تأثیرگذاری بر مخاطب ا دارد که به نظر می‌آید عامدانه روی آنها مانور نداده است.
فیلم "خواب زمستانی" بر محور قصه‌ای زنانه حرکتی آرام دارد و کمتر می‌تواند از جذابیت‌های بالقوه این فضا بهره‌ای مناسب ببرد. از همین روست که وقتی فیلم تمام می‌شود نه لحظه‌ای و نه حس و حالی خاص در مخاطب باقی نمی‌ماند.
"خواب زمستانی" دهمین فیلم سیامک شایقی با فیلمنامه‌ای از اصغر عبداللهی و شایقی، داستان زندگی مشترک سه خواهر و درگیری آنها با مشکلات روزمره و شخصی است. فاطمه معتمدآریا، آزیتا حاجیان، لادن مستوفی، پگاه آهنگرانی، شاهرخ فروتنیان، کوروش تهامی، فرشید منافی و عمار تفتی بازیگران این فیلم هستند.
شایقی نام این فیلم را از شعر نیما یوشیج انتخاب کرده و آن را برداشتی آزاد از این شعر می‌داند. این فیلم در بخش مسابقه سینمای ایران بیست و ششمین جشنواره فجر به نمایش درآمد. "خواب زمستانی" از چهارشنبه اول آبان‌ماه در گروه سینمایی فرهنگی به اکران سینماهای تهران و شهرستان‌ها درآمده است.
منبع خبر : مهر
دوشنبه,20 آبان 1387 - 1:28:41