مروري بر ده اتفاق‌و حاشيه مهم سينماي ايران در سالي كه گذشت - 2
طرح اکران خاص، آثار مطرح روز دنیا و فیلم سه‌بعدی: چه کسی سیب را گاز زد؟!
سينماي ما- هدي ايزدي: چندان بی‌راه نیست اگر سال ۹۰ را سال اکران‌های عجیب و غریب بدانیم؛ سالی که با اکران رفع توقیفی‌ها شروع شد و البته در می‌انة راه، «اکران خاص»، «اکران فیلم‌های سه‌بعدی» و «اکران فیلم-های روز دنیا» را هم تجربه کرد. همان ابتدای سال ۹۰ بود که طرح اکران خاص به تصویب رسید، هرچند طبق معمول «بی‌مایه فطیر بود» و تا تامین بودجه توسط معاونت سینمایی مدت مدیدی گذشت. حرف و حدیث اکران خاص، از همان اول سال شروع شده بود، اما بالاخره تامین بودجه و «به‌زودی» گفتن‌های علیرضا سجادپور، در آذر به بار نشست تا نُه ماه انتظار به پایان برسد و «گروه هنر و تجربه» در کنار دیگر گروه‌های سینمایی مثل استقلال، آزادی، عصر جدید و... کار خود را شروع کند.
این اکران خاص اصلاً چه بود؟ پیش از این هم برنامه‌هایی برای اکران فیلم‌هایی که در شرایط عادی و مخاطب عادی و عمومی قابل اکران نبودند، ریخته شده بود. سال ۸۳، طرح «آسمان باز» با سردمداری سید‌ضیاء هاشمی اجرا شد که حاصلی جز گلایه و اعتراض و نارضایتی کارگردان‌هایی که فیلمشان در این طرح نمایش داده شد نداشت. بعد از آن مهدی کرم‌پور در سال ۸۸ و دوره‌ای که رییس شورای صنفی نمایش بود، تلاش کرد فیلم‌های مخاطب خاص را به صورت تک سانس اکران کند، اما در نهایت خیلی‌ها این شکل از اکران را به یک گاز به سیب زدن و دور انداختن تشبیه کردند و «فیلم‌سوزی» را بهترین تعبیر و لقب برای این طرح دانستند. به هر حالو با تمام این تفاصیل، در تعریف فیلم‌های مناسب برای اکران خاص، گفته شده: «فیلم‌هایی که مخاطب عام زیاد ندارند اما در عین حال مخاطب خاص خودشان را دارند» (۱) همان‌هایی هستند که «گروه هنر و تجربه» در خدمتشان است. در اکران خاص ابتدا چهار سانس در یک سینما در اختیار فیلم قرار می‌گیرد و تا یک و ماه نیم بعد از آن و پایان دورة اکران فیلم‌های گروه آزاد، کم‌کم سانس‌های کامل یک سالن به فیلم تعلق می‌گیرد و البته سالن‌های ممتاز دیگر هم اضافه می‌شود. بدرود بغداد اولین فیلمی بود که آذر ۹۰ در این گروه سینمایی جای گرفت و اکران شد. فیلم شب، چیزهایی هست که نمی‌دانی، گلوگاه شیطان و شیرین از مهم‌ترین فیلم‌های اکران خاص بودند که محمد درمنش مدیریت آن را بر عهده دارد.
«اکران خاص» تنها اکران متفاوتی نبود که امسال به سینمای ایران راه پیدا کرد. تازه این طرح شروع شده بود که خبر رسید از آخر آذر هم طرح اکران فیلم‌های روز دنیا آغاز خواهد شد تا سینمادوستان ایرانی فرصت پیدا کنند آثار مهم سینمای جهان را نه در خانه و تلویزیون و ال‌سی‌دی بلکه روی پرده ببینند و لذت ببرند. از اواخر تابستان امسال، حرف‌های کم‌رنگی در این مورد به گوش می‌رسید تا بالاخره در انتهای آذر (ماه به یادماندنی اکران سال ۹۰) اولین فیلم خارجی به نمایش درآمد.
ما یک پاپ داریم (نانی مورتی) اولین فیلمی بود که به اکران روز دنیا در ایران رسید و البته با استقبال خوبی هم از طرف تماشاگران روبه‌رو شد. بعد از استقبال از آن، اکران فیلم-های خارجی تداوم پیدا کرد تا پسری با دوچرخه (برادران داردن) روی پرده برود. در ادامة این مسیر باید منتظر فیلم‌هایی چون سزار باید بمیرد (برادران تاویانی)، عسل (سمیح کاپتان اوغلو)، لولا (برلیانت مندوزا) و عمر قاتل من است که در بخش بین‌الملل جشنوارة فجر هم حضور داشت، باشیم. فیلم‌هایی که همگی توسط فارابی خریداری شده‌اند. اما در این میان نام دیگری هم به چشم می‌خورد که نمایش عمومی‌اش با اکران‌های عادی تفاوت دارد. هوگو ساختة سه‌بعدی مارتین اسکورسیزی اگرچه در مجموعة فیلم‌های روز دنیا قرار می‌گیرد، اما به دلیل سه‌بعدی بودن تفاوت آشکاری با دیگر اکران‌ها خواهد داشت.
جشنوارة سی‌ام فیلم فجر با اکران هوگو در سالن سینمایی تالار ایوان شمس، برای اولین بار اکران فیلم‌های سه‌بعدی در ایران را کلید زد. صف‌های عریض و طویل مقابل ایوان شمس از یک طرف، راه‌افتادن بازار سیاه بلیت‌هایی که در اصل ده‌هزار تومانی بودند و هیجان تماشاگر‌ها بعد از خروج از سالن باعث شد تا مسئولان به شکل دیگری از اکران هم فکر کنند تا کلکسیون اکران‌های متفاوت سال ۹۰ تکمیل شود. سه‌بعدی‌دیدن فیلم آخر اسکورسیزی آن قدر جذاب بود که حتی داریوش مهرجویی هم در جواب سوال دوربین هفت که از خواسته‌ها و مطالباتش از جشنواره پرسید، گفت: «شنیدم هوگو رو سه‌بعدی پخش می‌کنن. می‌تونین واسة ما بلیت جور کنین بریم ببینیم؟ چهار تا می‌خوام؛ چهارشنبه ساعت ۶»
پس از جشنوارة فجر، علاوه بر ایوان شمس، مدیر سینما آزادی هم آمادگی‌اش را برای اکران فیلم‌های سه‌بعدی اعلام کرد: «ما از نظر تکنولوژی و نمایش فیلم‌های سه‌بعدی هیچ مشکلی نداریم و تنها باید فیلم‌های سه‌بعدی در اختیارمان قرار گیرد.» (۲) سال ۹۰، سالی بود برای اینکه اکران‌ها رنگ و بوی جدیدی به خود بگیرند و حالا باید منتظر ماند و دید که فصل جدید اکران در سینماهای ایران چه زمانی خزان می‌شود؟
پی‌نوشت:
(۱): گفت‌و‌گوی علیرضا سجادپور/ فارس- ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۰
(۲): همشهری آنلاین- ۲۶ بهمن ۱۳۹۰