نگاهي انتقادي به فيلم "بي‌پولي" ساخته حميد نعمت‌الله
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

سينماي ما- مهدي تهراني: در فيلم‌هايي كه ملودرام اجتماعي حرف اصلي است، گاهي داستان‌ها حداقل به لحاظ مضمون به هم بسيار نزديك مي‌شوند. يكي از پراستفاده‌ترين اين مضامين همانا رشك و حسد طبقه فرودست به طبقه بالادستي است. به ديگر سخن، حسرت رسيدن به زندگي پر از امكانات وسرشار از ثروت و مكنت از سوي يك شهروند متعلق به قشر فرودست به وجهي بسيار كلان در سينماي ايران بازتاب داشته است.
اين البته به نوبه خود هرگز يك نقيضه نيست. همچنان كه بشر به اميد زندگي مي‌كند و پيشرفت براي هر كسي متصور است. از آن سو متمكن بودن هم اگرچه در جا يك امتياز است، اما در ظاهر امتيازي خاص را براي يك شهروند ايجاد نمي‌كند. فيلم‌هاي «بوتيك» و «بي‌پولي» ساخته حميد نعمت‌الله به گونه اي شرح اين آرزوي بظاهر زيبا از سوي قشر فرودست جامعه است. اگر فيلم اول او را بوتيك به ياد بياوريد تقريبا مضمونش با دومين ساخته او يعني بي‌پولي برابري مي‌كند؛ البته بايد بوتيك را فيلمي دانست كه به لحاظ نوع روايت تصويري و كلامي اثري كمي سياه بود يا تلخ كه جلوه‌گري‌هاي اين‌گونه‌اش مدام به تماشاگر سيگنال‌هاي واكنش‌زا تزريق مي‌كرد به گونه‌اي كه اگرچه بوتيك در اصل به يك آرزو و سپس به شرح يك حسرت واقعي مي‌پرداخت؛ اما بيانش از همان ابتدا به گونه‌اي بود كه مي‌گفت اين حسرت وفاصله‌ها پر نمي‌شود و اگر هم بشود دمار از روزگار صاحب حسرت درخواهد آورد. در بي‌پولي اوضاع بكلي برعكس است؛ چرا كه بي‌پولي سرشار از طنز اگر نيست، اما زيرساختش به گونه‌اي است كه مي‌توان ردپاي طنز و فانتري را در آن سراغ گرفت و اين‌گونه است كه فيلم لحني شاد به طور نسبي به خود گرفته است.

اگر به كلمه نسبي توجه كنيم و آن را به داستان پيوند بزنيم پربيراه نيست؛ چرا كه اگرچه اوضاع اقتصادي خراب يك زوج را در فيلم مي‌بينيم كه در فضاي شاد روايت مي‌شود؛ اما بعضي نكات به تلخي هم مي‌زنند. جداي از اين موارد تناقضات را نيز حداقل 2 مورد به داستان اصلي و چارچوب عناصر آن بيفزاييد. زوج فيلم بهرام رادان و ليلا حاتمي بظاهر بدجوري آس و پاس هستند. يك پول سياه براي آينده در جيبشان نيست و از خريد و تهيه مايحتاج زندگي خود عاجزند، اما منزلي دارند بسيار بزرگ و بسيار تازه‌ساز و مدرن و شيك كه با فروش يك اتاقش مي‌شود 5 سال راحت زندگي كرد.

معلوم نيست اين خانه گرانقيمت با بي‌پولي اين 2 نفر چه ربطي مي‌تواند داشته باشد. شايد اين هم به همان طنز ماجرا ربط داشته باشد كه هرگز ندارد يا نعمت‌الله خواسته با نمايش يك تناقض عجيب و غيرمعمول بساط شادي به راه بيندازد و در بستر اصلي نمايش و در روند شكل‌گيري قصه‌اش كه اين هم كه به نظر نمي‌آيد نتيجه‌اي جز تعجب تماشاگر را به همراه داشته باشد.

داستان بي‌پولي اما مانند ديگر آثار اخير طنز در يك محيط دنبال نمي‌شود. ما ردپاي اين زوج و مشكل‌شان يعني همان بي‌پولي را هم در محيط منزل، هم در محيط حرفه‌اي و كاري‌شان و هم در مكان‌هاي اجتماعي مرتبط با ديگران شاهد هستيم و همان لحن شاد را نيز در اين مكان‌ها حس مي‌كنيم. جالب اينجاست كه بي‌پولي در محيط كاري هم به موازات پرداخت به مقوله شخصي كاراكتر،زمينه هاي اجتماعي را نيز در اين زمينه ارائه مي‌كند. اولين صحنه‌اي كه بهرام رادان را در محل كارش مي‌بينيم به خاطر بياوريد. ابتدا منتظريم ببينيم او و ديگران قرار است در اين محيط حرفه‌اي اقتصادي چه كاري انجام ‌دهند، اما انتظار بزودي به پايان مي‌رسد و تماشاگر با يك طنز ديگر به اين جواب مي‌رسد كه اين شركت ورشكسته است و كاري در آنجا براي پول‌سازي انجام نمي‌شود چرا كه اصلا كاري براي انجام دادن وجود ندارد و حضور فيزيكي كارمندان در آنجا هيچ حاصلي در بر ندارد جز يك علافي و سرگرمي بيخودي و صبح را به شب رساندن؛ البته همين شركت ورشكسته به همان زمينه هاي اجتماعي و اقتصادي هم تنه مي‌زند كه نعمت‌الله خواسته در فيلمش معضلات اجتماعي را كامل‌تر بيان كند و البته شيوه طنزگونه هم كمك مي‌كند تماشاگر، كاراكترها و قصه را بيشتر دنبال كند، چرا كه زوج فيلم اگر چه آس و پاس هستند با اين كار الكي‌شان و همان منزلي كه در بالا ذكر شد بالاخره با خلق‌الله در ارتباطند. يا بايد به آنها بگويند داستان از چه قرار است به گونه‌اي كه حتي نان هم ندارند بخورند و شركتشان هم رفته روي هوا، يا اين‌كه گردن‌شان را بالا بگيرند و حرف مفت بزنند و اوضاع اقتصادي اسفناك‌شان را وارونه نشان دهند. يعني علي‌رغم بي‌پولي خود را كله‌گنده جا بزنند. به روايتي قبول نكردن اين واقعيت كه مشكل اقتصادي براي همه هست و بايد صادق بود، در بستر اصلي فيلم بي‌پولي نگاه و نظري به يك آسيب اجتماعي دارد و متاسفانه اين روندي است كه بسياري از زوج‌هاي جوان طي مي‌كنند، بدون اين‌كه به عاقبت كار فكر كنند و اين‌كه بيخود مشكلات خود را افزايش مي‌دهند. اين ادعاي تمول و پولداري خوب از كار درآمده و رادان و حاتمي اداي يك زوج پولدار كه در اصل بدجوري بي‌پولند را مناسب قصه ارائه مي‌كنند.

قبول نكردن اين واقعيت كه مشكل اقتصادي براي همه هست، در بستر اصلي فيلم بي‌پولي نگاه و نظري به يك آسيب اجتماعي دارداين ادعا را حالا پيوند بدهيد به يك معضل اجتماعي ديگر كه در بي‌پولي نيز بوضوح قابل دريافت است و اين كه پز دادن‌ها سرانجام يقه اولين كسي را كه خواهد گرفت خود صاحب پز است ولاغير. سكانس قمپز در كردن‌هاي رادان در محل شركت و همچنين سور دادن و به روايتي مهماني دادن او را به ياد بياوريد، در جايي و در حالي كه اصلا نه ضرورتي دارد و نه كلاسي به حساب مي‌آيد كه ميزبان بيشتر از آدم‌هايي كه دعوتند سفارش بدهد. رادان دست به اين كار مي‌زند و چيزي نمانده كه حتي مفتضح شود كه در همان فضاي طنز قضيه سمبل مي‌شود و بخير مي‌گذرد. اين مقوله پز بي‌حساب دادن و برگشت آن به سمت صاحب‌ پز در مواقعي يقه هر 2 نفر را مي‌گيرد. هم زن و هم شوهر به معناي يك زوج جوان بدين لحاظ آسيب‌هاي شديد مي‌بينند كه كار را مي‌تواند حتي در اين ابتداي زندگي مشترك به متاركه بكشاند. روندي كه نه به اين شدت، اما در بي‌پولي هم به عينه شاهد هستيم.

به هر روي اگر چه بي‌پولي را يك فيلم طنز يا شايد يك اثر فانتزي تلقي كنيم، اما داراي چنين انگاره‌هاي مثبتي هم بود كه به آنها اشاره شد. از سويي اگر بخواهيم منصفانه قضاوت كنيم بايد نه‌تنها پايان فيلم، بلكه چارچوب‌هايي كه پايان فيلم را رقم زدند نيز ارزيابي كنيم. اين كه ناگهان كسي از صفر به هزار برسد، آن هم بي‌هيچ منطق و دليلي حتي در يك كار طنز آنچنان جالب به نظر نمي‌رسد. در بي‌پولي وضع زوج فيلم يكباره خوب مي‌شود و گويي اصلا از آن همه بدبختي و بيچارگي‌ خبري نبوده است. در واقع 20 دقيقه پاياني بي‌پولي بسيار بي‌حساب و كتاب كار شده است و تماشاگر مي‌ماند كه اين همه جذابيت و كشش به كجا رفت و چرا اينقدر دم دستي اين دقايق پاياني كه به تعبيري بايد اصلي‌ترين باشند كار شده‌اند.




منبع : جام جم

به روز شده در : دوشنبه 6 مهر 1388 - 12:57

چاپ این مطلب |ارسال این مطلب |

نظرات

سعید
دوشنبه 6 مهر 1388 - 14:49
1
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

فکر کنم این نویسنده فیلم رو ندیده، خونه بهرام رادان اجاره ای بود، پول اجاره هم نداشتند، از پول پیش کسر می شده که پول پیش شون هم تموم شد!!!

در ضمن تنه هم نه طعنه!!!!!!!

straw
دوشنبه 6 مهر 1388 - 16:28
18
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

این الان نگاه انتقادی بود مثلا؟ فیلم خیلی جای انتقاد بیشتری داره...

سلیمانی
دوشنبه 6 مهر 1388 - 20:41
5
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

بسیار نقد ضعیفی بود. در فیلم کاملا صریح به بحث اجاره نشینی این زوج و کسر اجاره خانه از پول پیش اشاره شد. همچنین به نظر من دقایق پایانی فیلم بسیار خوب و سنجیده پیش رفت. بدون اغراق و بدون سمبل کردن. آدم هایی که با جیب خالی پز عالی میدهند در جامعه کم نیستند. این فیلم علیرغم روایت طنز گونه اش تلخی عمیقی داشت. ضمن اینکه به موضوع پر اهمیت نقش پول در روابط همسران نیز به خوبی پرداخته شده است.

ساناز
سه‌شنبه 7 مهر 1388 - 6:45
2
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

وووواااییی چه قدر نامفهومه این نوشته . آدم اصلا متوجه نمیشه نویسنده چی می خواسته بگه !

Ebi-s
سه‌شنبه 7 مهر 1388 - 9:2
12
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

جناب آقای تهرانی این خانه ای که شما از آن حرف میزنید اجاره ای است نه شخصی و خوب نمی توان حتی یک اتاق آن را هم فروخت تازه اجاره هم آن قدر عقب افتاده که پول پیش پرداخت هم تمام شده است ولی با این حال نقد خوبی بود!

Ebi-s
سه‌شنبه 7 مهر 1388 - 9:3
-10
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

جناب آقای تهرانی درآن مهمانی آقای رضا رشید پور یک تن سفارش برنج می دهد و آقای رادان کلاً دویست کیلو تازه آن مهمانی به ظاهر متعلق به رضا رشید پور است که در جمع گوشی به دست تاب می خورد نه آقای رادان که ساکت و آرام غذایش را می خورد ولی با این حال نقد خوبی بود!!!

ش
سه‌شنبه 7 مهر 1388 - 15:14
1
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

اقاي تهراني. نظرتان در مورد پايان فيلم را قبول دارم. ولي در مورد روند فيلم . چرا عادت كردهايم بي پولي از سرو بال هر كس بريزد. ايرج كلي دروغ گفته. يه ماشين 206 قسطي و يه خونه اجاره اي و چيزهاي ديگه با هزار قرض و قوله پولداريه؟تازه توي فيلم همش تاكيد ميشه كه اون نمي خواد كسي فكر كنه بي پوله. موضوع مهم چشم و هم چشمي

رضا
سه‌شنبه 7 مهر 1388 - 15:42
15
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

چرا جدیدا مد شده همه ساز مخالف بزنن که خودشون رو مطرح کنن

فیلم فوق العاده زیبا و خوش ساخت و منسجمی هست

شما همون برو کمدی رمانتیک خروس جنگی رو ببین و لذت ببر

اردلان
سه‌شنبه 7 مهر 1388 - 20:17
5
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

این چه نقدی بود؟ خیلی بیخود بود! آقای تهرانی اول یکی دو دفعه فیلم رو با "دقت" ببنید بعد اظهار نظر کنید!

فیلم ضعف های زیادی داشت که البته هیچ کدوم از اینایی که ایشون گفتن نبود!به نظر من هم پایان بندی فیلم شدید مشکل داشت و فکر کنم نعمت الله ایده کم آورده بود! کلا بی پولی فیلم خوبی نیست، البته فیلم بدی هم نیست.

حاج حمید
سه‌شنبه 7 مهر 1388 - 20:38
-13
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

جان مولا فیلمو دیده بودی اصلن

راضیه
سه‌شنبه 7 مهر 1388 - 23:6
-7
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

بدنبود فیلم رو میدیدید بعد تصمیم به نقدو انتقاد میگرفتید.

به این میگن نقد؟؟؟؟

جلل خالق.....

سپیده
چهارشنبه 8 مهر 1388 - 3:36
-14
موافقم مخالفم
 
آس‌و‌پاس‌هاي مدرن

واقعا خنده دار بود ... نویسنده ی این متن به جای این که وقتش

را بگذارد برای نوشتن این نقد بهتر بود یک بار می رفت سینما .

این فیلم را با دقت نگاه می کرد ... ایشان که خیلی تاکید به خونه

بهرام رادان دارن چطور نفهمیدن که در صحنه ی مهمانی ان خانه

برای رادان نیست و اونا اونجا مهمونن و جالب تر اینکه اصلا حرف

این فیلم این بود که رادان در نهایت نداری می خواد با حفظ کردن

اون خونه پز بده و به عبارتی جیب خالی پز عالی و بخش انتهایی

فیلم هم خیلی خوب کار شده بود و رادان بالاخره مجبور می شه

تمام وسایل خونه رو به خاطر بچه اش بفروشه ...

تعجب می کنم از اون هایی که گفتن نقد خوبی بود!!!!

سایه
يکشنبه 12 مهر 1388 - 15:47
-13
موافقم مخالفم
 

آقای تهرانی با تشکر از نقد شما،

چشم و هم چشمی این زوج(جیب خالی پز عالی) برای من مخاطب چندان قابل قبول نیست و فکر می کنم تا حدود زیادی در مورد آن اغراق شده چرا که ایرج از عالم و آدم پول غرض می گیرد اما تنها در مقابل خانواده زنش آبرو داری می کند .نان خشک می خورد اما حاضر نیست ساعتش را بفروشد چرا که فکر می کند ساعتش آبروست.کدام از ما واقعا اینگونه ایم.حاضریم برای 5 هزار تومان خود کشی کنیم ولی تا پای مرگ و زندگی وسط نباشدبعضی از اجناس خانه را نفروشیم.

البته نعمت الله فضای شرکت را خوب از آب در آورده و صحنه هایی شاد ایجاد کرده .پایان بندی فیلم هم خوب هست و مخاطب احساس نمی کند وضع این زوج به یکباره زیرو رو شده.

در کل من بوتیک را بیشتر می پسندم با توجه به اینکه گفتید مضمونی نزدیک به هم داشتند.

حمید رضا
پنجشنبه 16 مهر 1388 - 9:12
5
موافقم مخالفم
 

فکر کنم فیلم رو برای نویسنده تعریف کردند بعد اینها رو نوشته.حمید نعمت الله بسایر قوی تر این است که بخواهند مو لای فیلمش بکنند .به نظر من پایان فیلم کاملا بر کل فیلم استوار شده بود.

داش کامی
چهارشنبه 6 آبان 1388 - 7:20
1
موافقم مخالفم
 
آس و پاس های مدرن

نقد جالب نبود. ولی به نظر من اگر بازیگر مرد کسی دیگری بود به نظرم فیلم بهتری می شد چون روحیه رادان با این نوع فیلمها اصلا سازگار نیست و نه روحیه طنز دارد و نه اینکه میتواند اداشونو در بیاره .

نعمت الله در این مورد اشتباه کرد. ولی بدون توجه به این موضوع فیلم خوشت ساختی با دکوپازی دقیق هست که می توان از دیدن آن لذت برد.

اضافه کردن نظر جدید
:             
:        
:  
:       




mobile view
...ǐ� �� ���� ����� ������� �?���?�


cinemaema web awards



Copyright 2005-2011 © www.cinemaema.com
استفاده از مطالب سایت سینمای ما فقط با ذکر منبع مجاز است
کلیه حقوق و امتیازات این سایت متعلق به گروه سینمای ما و شرکت توسعه فناوری نوآوران پارسیس است

مجموعه سایت های ما: سینمای ما، موسیقی ما، تئاترما، فوتبال ما، بازار ما، آگهی ما

 




close cinemaema.com ژ� ��� �?��� ��� ���?���