به بهانه آخرين ساخته «اصغر فرهادي
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

سینمای ما - هومن ظريف: اين كه گفته مي‌شود اثري هنري شبيه اثر ديگري است، واقعيتي است كه در ذات آن هيچ معنا و منظور خاصي نهفته نيست. همان ميزان كه اقتباس در سينما مورد تمجيد است، بسياري از آثاري كه همچون شتري بر نردبان شبيه‌سازي شده‌اند و البته ماية آبروي نسخه اصيل آن، مورد نكوهش قرار گرفته و مي‌گيرند.
به هرحال ذكر تشابه دو فيلم، تخطئه يك ديدگاه تروتازه نيست. چه بسا در فراز و نشيب يك اثر بلند سينمايي بارها ديده شده است كه به يك حادثه با روايت‌هاي گوناگوني مواجه مي‌شود.
حال اگر اين مسأله در عرض يك فيلم سينمايي قابل تأمل و ستايش است، پس مي‌توان در طول اثر هم آن را قابل قدرداني دانست.
اقتباس‌هاي سينمايي كارگردانان مختلف از رمان يك نويسنده مطرح جهاني، نمونه بارز ارزش تنوع لهجه روايي در برخورد با يك اثر است.
اما سينماي ايران امروزه برخلاف آنچه در فرهنگ اين سرزمين متجلي است، برخلاف جريان چندين هزار ساله شنا مي‌كند.
وديعت و امانت و احترام به حق معنوي انسان و حتي ديگر موجودات در آيين‌ها ومذاهب متنوع ايرانيان بارز و آشكار است.
نيازي نيست كه با لفظ پرطمطراق «كپي‌رايت» بدون بيان فارسي و معادل فرهنگستاني آن، به فرهنگ آن سوي آب پناه ببريم و كپي‌رايت را سوغات فرنگ بدانيم.
اين كه فيلم آژانس شيشه‌اي، بدون ديده شدن فيلم «بعدازظهر سگي» ساخته شده بود، يا فيلم «تكيه بر باد» شباهتي به فيلمي از وودي‌آلن1 دارد، صرف‌نظر از همه معاني ريز و درشتي كه انتقال مي‌دهد، نشانه بارزي از ناديده گرفتن حقوق معنوي انسان‌هاست. هرچند كه از زيبايي روايت‌هاي جديد نمي‌كاهد.
«اصغر فرهادي» كه در ايران بيش از آنكه به خاطر داستان‌هايش شناخته شده باشد، به خاطر كارگرداني فيلم چهارشنبه‌سوري شهره است، در همان گام‌هاي نخست نشان داده است كه اگر سبكي هم براي بيان تصويري داستان‌هايش ندارد ولي در پي يافتن ديدگاهي «شخصي» است.
امتداد اين تلاش او براي دست يازيدن به سبك، زماني بارور مي‌شود كه او در گذران اين راه، حرفه‌اي پيش رود. عيبي نداشت كه او در عنوان‌بندي فيلم جديد خود، ذكري از آنتونيوني2 فقيد مي‌كرد و همانطور كه گفته شد، اين ماية باليدن است كه هنرمندي تلاش كند يك تجربه موفق را بار ديگر از زاويه‌اي بومي و شخصي جلوي دوربين ببرد.

فرهادي، آنتونيوني و چند مورد ديگر
ماجراي فيلم «درباره الي...» خيلي ساده است. خانم جواني به نام «الي» مربي مهدكودك است و براي سفري 3 روزه با جمعي از دوستان راهي شمال مي‌شود.
الي، با نقش‌آفريني ترانه عليدوستي، در واقع مهمان‌دوست خود، سپيده با بازي گلشيفته فراهاني است.
اصلاً بياييد «درباره الي» را «ماجراي الي» بخوانيم تا بتوانيم به مقايسه خود راحت‌تر نزديك شويم.
در سال 1960، در سينماي ايتاليا، كارگرداني مشهور به نام مايكل آنجلو آنتونيوني (Michekangelo Antonioni) ، فيلمي مي‌سازد و آن را ماجرا
L' Arrentura)) مي‌نامد.
فيلم آنتونيوني بنابر سبك كاري او، لحني هيچكاكي دارد و بنابر سياه و سفيد بودن تصوير، دلهره و تعليق پركشش آن تا قسمت اعظم اين اثر را دربرمي‌گيرد. هرچند فيلم آنتونيوني در نيمه خود از لحاظ كشش دلهره‌آميز به يكباره دچار رخوت و سكون مي‌شود و لوكشين‌هاي مناطق باستاني و تاريخي ايتاليا، به ويژه شهر رم، دوربين و در واقع روايت فيلم را مسحور خود مي‌كند، اما پيرنگ اصلي داستان. كم‌كم از لايه‌هاي دلهره‌آميز آن سر در مي‌آورد و شناسايي ارتباط شخصيت‌هاي داستان رنگ ديگري به خود مي‌گيرد.
فيلم «ماجرا» اثر آنتونيوني، در واقع يكي از سه‌گانه‌هاي او محسوب3 مي‌شود.
در فيلم آنتونيوني هم، طرح داستان بسيار ساده است. در واقع ماجرا دو بخش در تنه اصلي دارد و در بخش نخست هر دو فيلم، تماشاگر به تدريج با برخوردهاي لفظي شخصيت‌هاي فيلم با يكديگر و نوع رفتار آنها با شرايط تغيير موقعيت زندگي در سفر آشنا مي‌شود و شناختي اجمالي از كاراكترها پيدا مي‌كند.
اين، نخستين وجه مشترك «درباره الي» با «ماجرا» است. آغاز بخش دوم هر دو فيلم كه نوع فصل‌بندي و افتراق آن با بخش نخست بسيار مشابه است، آرامش ابتدايي داستان جاي خود را به دلهره، اضطراب و درگيري مي‌دهد.
در فيلم درباره الي، الي در كنار ساحل صخره‌اي دريا ناپديد مي‌شود و در فيلم ماجرا، آنا در روي جزيره صخره‌اي وسط اقيانوس، ناپديد مي‌شود.
اما در بخش زيادي از فيلم ماجرا، القاي دلهره، به غير از عامل ناپديد شدن دختر، مديون فضاي ترسناك ارتفاع صخره‌ها تا سطح دريا و امواج خروشان و كف‌آلودي است كه جزيره را در برگرفته است.
اما در صحنه ناپديد شدن الي، آرامش و مناظر تسكين‌دهنده جنگل، ساحل و دريا، به يكباره جاي خود را به سرسام صدا و نماهاي بسته بادبادك و الي مي‌دهد.
از سوي ديگر به غير از اضطراب افراد و دغدغه يافتن دختر ناپديد شده كه نمي‌توان فضاسازي آن را مراعات نظير دانست، ذكر احتمال فرار دختر به خاطر اينكه پيشتر گفته است مي‌خواهد زودتر از جمع جدا شده و باز گردد، از نقاط به شدت نزديك دو فيلم است.
نكتة تأمل برانگيز ديگر در مقايسه دو جريان فيلم، برجسته مي‌شود:
الف ـ الي، ناشناس در بين جمعي كه نمي‌دانند مربي مهد يكي از بچه‌هاست، به سفر مي‌آيد. او در فرصتي كه در كنار ساحل بوده، مي‌گريزد يا گم مي‌شود و يكي از نزديكان او به محل مي‌آيد ولي او هم چيز زيادي از درونيات الي نمي‌داند. درگيري‌هايي بين برادر و خواهر كه دومي دعوت كننده الي به اين سفر بوده در مي‌گيرد. ذهن افراد مخصوصاً نامزد الي كه سراسيمه به شمال آمده و سپيده دوست نه چندان آشنا با الي ـ به اين معطوف مي‌شود كه چرا الي با اينكه نامزد داشته است براي تجربه يك ازدواج با اين جمع به سفر آمده است.
ب ـ در فيلم ماجرا، آنا ناپديد مي‌شود.در جريره صخره‌اي كه هيچ راهي به جايي ندارد، همگي به دنبال آنا مي گردند. پدري كه چندان با خصوصيات آنا آشنا نيست به محل مي‌آيد. اما در اين ميان بين كلود يا دوست آنا با نامزد آنا (ساندرو)، كششي ايجاد مي‌شود و...

مانع شباهت بيشتر
شايد محدوديت‌هايي از قبيل سخت بودن بيان ارتباط‌هاي عاطفي در سينماي ايران و مدت زمان كم4، موانع بزرگي بر سر راه اصغر فرهادي قرار داده است و گرنه با وجود اين تقارن‌هاي اساسي احتمال شباهت بيشتر دو فيلم بيشتر و بيشتر مي‌شد.
محدوديت‌ زماني يا هر چيز ديگري باعث مي‌شود كه تقابل نامزد الي با اين واقعيت كه الي وجود او را در زندگي‌اش كتمان كرده است، كمتر در تيررس نگاه فيلمنامه‌نويس قرار گيرد.
اصغر فرهادي درسكانس‌هاي درگيري افراد، جستجوي دلهره‌آميز براي يافتن آرش (كودكي كه در هنگام ناپديد شدن الي در حال غرق شدن بود) و جستجوي الي خلاصه مي‌شود. در صورتي كه در فيلم «ماجرا» اثر ميكلانژ آنتونيوني، پس از ناپديد شدن آنا (كه گويا درك كرده بود با وجود دوستش كلوديا،‌جايي در جمع دوستانش كه به سفر تفريحي آمده‌اند ندارد)، ساندرو و كلوديا به يكديگر علاقه نشان مي‌دهند و در بحبوحه يافتن آنا، اين علاقه و وابستگي بيشتر و بيشتر مي‌شود شايد اين جايگزيني معشوق كه نمي‌تواند به عنوان رقابت عشقي به آن نگاه كرد و كاملاً از آن بحث جدا است، تنها نكته مشتركي باشد كه به‌صورتي ستودني در هر دو روايت به گونه‌اي مجزا، به تصوير درآمده است.

ختم كلام
شخصيت زن در آثار آنتونيوني، نظير آگرانديسمان «شب و ماجرا» همواره به گونه‌اي است كه زن قدرت انتخاب دارد و اين حق انتخاب خود را بر مرد تحميل مي‌كند و در اين راه باعث درگيري افراد مي‌شود.
اما در فيلم اصغر فرهادي، اين نگرش هرچند مورد توجه قرار مي‌گيرد، اما به قصه‌اي كه شايد فرجامي بايد، به راحتي با مرگ الي به پايان مي‌رسد.

* پي‌نوشت:
1ـ match Paint
2ـ ميكل آنجلو آنتونيوني كارگردان فقيد ايتاليايي (29 سپتامبر 1912 ـ 30 ژوئيه 2007)، او به عنوان خبرنگار در چهارمين جشنواره جهاني فيلم تهران پيش از انقلاب به تهران آمده است.
3ـ ماجرا (L' Avventura)، شب (La Notte) و خورشيد گرفتگي (L' Eclisse)
4ـ در فيلم كلاسيك با مدت زمان زيادي كه در اختيار آن است مقدمه داستان ماجرا با اينكه بسيار كشدار و بي‌رمق است ولي به عنوان يكي المان ساختاري و خصيصه فيلمسازي دهه 60 شناخته مي‌شود ولي در فيلم درباره الي، با وجود اينكه فيلمسازان به سوي شروع‌هاي متفاوت حركت كرده‌اند و عطش غرق كردن مخاطب در داستان در كمترين زمان را به وضوح نشان مي‌دهند، صحنه‌هاي شناسايي شخصيت‌هاي درباره الي در سكانس‌هاي ابتدايي فيلم بسيار غيرضروري است و گهگاه روند يكدست فيلم را متوقف مي‌كند. پلان‌ها و حتي سكانس‌هاي زيادي از ابتداي فيلم را بدون اينكه به اصل ماجرا لطمه‌اي وارد شود مي‌توان حذف كرد.







به روز شده در : پنجشنبه 24 بهمن 1387 - 9:5

چاپ این مطلب |ارسال این مطلب |

نظرات

فرهاد
پنجشنبه 24 بهمن 1387 - 10:33
5
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

مشکل بزرگ درباره الی نه کپی برداری ناشیانه از فیلم ماجراست بلکه به این مطلب مربوط است که فیلمساز آگاهانه تصمیم گیری عقل جمعی(دمکراسی) را نفی کرده و شوهر سپیده را که از ابتدا با نظر جمعی مخالفت می کند و دست بزن هم دارد به عنوان شخصیت مثبت ماجرا و کسی که اگر تصمیم گیری به عهده او گذاشته می شد همه چیز به خیر و خوشی تمام می شد معرفی می کند . در یک کلام درباره الی فیلمی ست در ستایش دیکتاتوری


جمعه 25 بهمن 1387 - 13:3
-1
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

در وبلاگها نوشته شده که حاتمی کیا وساطت کرده تا فیلم در جشنواره اکران شود و قول داده گلشیفته در برلین باحجاب حاضر شود .این موضوع حقیق دارد؟

shahab
جمعه 25 بهمن 1387 - 14:51
12
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

ensafan ke hichi az darbareye eli halitoon nis makhsoosan in farhad ke be sheddat tahte tasire nevisandeye naghde

نازنین
جمعه 25 بهمن 1387 - 18:32
5
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

حتی اگر "درباره ی الی" کپی برداری از فیلمی دیگر باشد باز هم در این که یکی از بهترین فیلم های تاریخ سینمای ایران است تفاوتی ایجاد نمی کند.


شنبه 26 بهمن 1387 - 1:5
-7
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

وقتی آژانس شیشه ای ساخته شد گفتند کپی شده فیلم لومت است حالا هم نوبت درباره الی است.


شنبه 26 بهمن 1387 - 1:32
12
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

نقد مسعود فراستی بر این فیلم

درباره الی فیلم خوبی نیست. فیلم متوسطی است و پرمدعا. صحنه کنار دریا و غرق شدن پسر بچه و دوربین روی دست خوب از آب درآمده. لوکیشن خانه کنا ردریا درست انتخاب شده. اصل ایده تبدیل خوشگذرانی به فاجعه خوب است. اما نه یک راست و نه خوب اجرا شده. نصفه نیمه است. فیلمساز ما نمی تواند تا ته برود. بحران را به اوج نمی‌رساند و فاجعه نمی‌آفریند؛ تا نزدیکی هایش می‌رود اما باز می‌ماند. دعواهای زن و شوهری‌اش لق است. به بحران نمی‌رسد. این مشکل و نگاه در «چهارشنبه سوری» هم بود.

این با ادا حل نمیشود و با فرم. با زندگی کردن شاید. آدم هایش بین تیپ و شخصیت معلق اند و به هیچ کدامشان خوب رسیده نشده تا به شخصیت تبدیل شوند. مگر کسی "سپیده". فیلم تعلیق ندارد. دلهره و شوک دارد. تعلیق متعلق به جهان مدرن است- و استادنش هیچکاک است. در تعلیق تماشاگر همه چیز را می‌داند اما چگونگی،‌مسأله اش است و نه خبر. دریا که می‌بایستی مدام اضطراب آور باشد، دکوراتیو است. بچه‌ها هم دکورند. دقت کنید به غرق شدن آرش و نجات یافتنش که به سرعت ول می‌شود. گویی بچه‌ها فقط برای این صحنه‌اند. غرق شدن یا نشدن الی نیز جدی نیست، چرا که الی شناسانده نمی‌شود. بادبادک‌بازی‌اش نیز دکوراتیو است. و فرم بازی. رفتن یا نرفتنش نیز.

آدم‌های الی مدرن نیستند و بین مدرنیزم و سنت اسیرند و منفعل. برخوردشان را با مسأله نامزد الی بیاد بیاورید، که سنتی است نه مدرن؛ و بدجوری سطحی‌اند و خاله زنک و قرکمری. نه تنهایند، نه در "اسارت تقدیر" و نه... خرده بورژوازی‌های نیمه مرفه علاف‌اند.

"درباره الی" حرف بزرگتر از دهانش می‌زند که نه فرمش و نه جهان‌بینی فیلمسازش هنوز اجازه به زدنش را نمی‌دهد. همین‌طوری کسی آنتونیونی، که هیچ، کیسلوفسکی که هم نمی‌شود- که فیلمساز درجه یکی نیست. تاریخ می‌خواهد و جغرافیا و...


شنبه 26 بهمن 1387 - 7:11
-8
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

برای نظر دوم:

خیر. حاتمی کیا هیچ وساطتی نکرده. و او نبوده که چنین قولی داده. مطمئنا او نیز از حرکات اخیر فراهانی اصلا راضی نیست. اصلا حاتمی کیا و فراهانی با هم ارتباط دوستانه و صمیمی ندارند! حرفهای نادرست و متعصبانه این وبلاگهای هواداران را انقدر سریع باور نکنید. فقط صدرعاملی گفته بوده که برویم و او را از برلین باوریم. همین.


يکشنبه 27 بهمن 1387 - 0:18
2
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

جناب ظریف لطف کنید و مصاحبه اصغر فرهادی را در همین سایت بخوانید هر موقع یه شاهکار خلق می شه یه عده نویسنده تازه کار پیدا می شن که با حرف های بی ربط بخوان خودشونو مطرح کنن

محمود
سه‌شنبه 29 بهمن 1387 - 8:18
-7
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

س: جايی خواندم که فيلم را با ماجرای آنتونيويی مقايسه کرده بودند.

ف: من اين فيلم را هنوز نديده‌ام، ولی باعث خوشحالی است که فيلمم با آن فيلم مقايسه مي‌شود، ظاهرا از نظر موضوع و نو ع کارگردانی خيلی با هم متفاوتند ولی بخش اول قصه يعنی سفر رفتن دسته‌جمعی در هر دو فيلم وجودارد. در مورد «چهارشنبه سوری» هم يادم است بعضی‌ها مي‌گفتند اين قصه تکراری است و هزار بار گفته شده، ولی فيلم علی‌رغم آن حرف‌ها ماند و خيلی‌ها دوستش دارند.

این مصاحبه خود اصغر فرهادی است که مشخص می کنه او این فیلم را ندیده است.آقای ظریف حرفهایت از پایه اشتباه است.

کریم
سه‌شنبه 29 بهمن 1387 - 8:53
-4
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

فیلم منتخب فراستی اخراجی های 2 است .جهت اطلاع عرض شد.


پنجشنبه 1 اسفند 1387 - 10:38
-1
موافقم مخالفم
 
«درباره الي» و مقايسه دوروايت

فیلمش دزدیه. کپی فیلم ماجرای آنتونیونی...

اضافه کردن نظر جدید
:             
:        
:  
:       




mobile view
...ǐ� �� ���� ����� ������� �?���?�


cinemaema web awards



Copyright 2005-2011 © www.cinemaema.com
استفاده از مطالب سایت سینمای ما فقط با ذکر منبع مجاز است
کلیه حقوق و امتیازات این سایت متعلق به گروه سینمای ما و شرکت توسعه فناوری نوآوران پارسیس است

مجموعه سایت های ما: سینمای ما، موسیقی ما، تئاترما، فوتبال ما، بازار ما، آگهی ما

 




close cinemaema.com ژ� ��� �?��� ��� ���?���