يك ماه پيش مجموعه مقالات و يادداشتها و ضد يادداشتهاي بيست سال گذشته ام را در هفتصد صفحه به چاپ رساندم.

 

 

ضد يادداشتها در واقع مطالب كوتاهي بود كه در ستوني از روزنامه خبر مينوشتم. آنها شامل نقد فيلم، نقد نقد، بحث از روش و گاه حتي مباحث فرهنگي است که در  نوشته‌هایم آنرا طرح ميكردم.

 

 

نه اصلاً به بارت كاري نداشتم. من از نوشتن لذت ميبرم و هنوز گاه وقتي نوشته‌هاي گذشته را مي‌بينم مستقل از اينكه چه کسي آنها را نوشته، لذت ميبرم. فكر ميكنم هنوز و همه جا وقتي با فيلم و نقد آن سر و كار داريم اول بايد لذت ببريم و مابقي حرف است.

 

 

بله همين طور است. . یک فيلم هر چقدر هم هنري باشد، عميق باشد، عجيب باشد و...  ولی به مخاطب لذت ندهد، بيفايده است. فيلم بايد طوري ساخته شود كه حتي بعد از پنجاه بار ديدن در حالي كه همه وجوه خويشآيندي آن زدوده شده باز لذتبخش باشد.

 

 

«رؤيا، پناهگاه» كه درباره «برگمان» و سينماي اوست.. حتي مصاحبه‌هايي راجع به زندگي او در كتاب گنجانده شده. در اين كتاب براي اولين بار تئاتر برگمان كاويده شده و در 550 صفحه رحلي با عكسهاي منحصر به فردي به چاپ رسيده كه براي علاقهمندان به برگمان جالب خواهد بود.

 

 

دو كارگردان هميشه براي من مسئله بودند. برگمان و هيچكاك. برگمان را از هفده سالگي دوست داشتم، هيچكاك بعدها توجه مرا جلب كرد. اين دو مهم ترين خطوط تاريخ سينما هستند.

 

هيچكاك به خاطر موفقيت در سرگرمي و در حين حال عمقش، مظهر سينماست و برگمان به عنوان عميق‌ترين كارگردان تاريخ جدي است. او ادا و اطوار روشنفكري ندارد بلكه برخلاف ديگران فيلمش ظهور خودش است. او به راستي با مرگ زندگي كرد. پدري كشيش داشت و آنچه ساخته‌ی (جز چند تجربه ضعيف) «برگمان» در ژانر سينماست كه هميشه ميتواند به مخاطب لذت دهد.

 

 

اين كتاب اثري منحصر به فرد با عكسهاي خوب و كمياب در مورد سينماي جنگ در قرن بيستم است.

 

 

نه چون هنوز نمايه‌ها و عكس‌هايش كامل نشدند.

 

 

دو كتاب ديگر يكي درباره جان فورد و ديگري در باب كوروساوا است كه در مجموعه «سینماگران همیشه» چاپ خواهد شد ولي احتمالاً تابستان آماده ميشوند.

 

 

البته من فيلم‌هاي مدرن را ميبينم، در مورد آنها فكر ميكنم و گاه نظر ميدهم ولي اين شايعه درست است و به گمانم چيزي جاي كلاسيكها را نميگيرد. هميشه ميتوان از آنها آموخت و با آنها لذت برد. در موسيقي و ادبيات هم كساني مانند«باخ» و «شکسپیر» هميشگي هستند.

 

 

نميتوان گفت كتابهاي خوبي ترجمه نشدند يا ما مترجم خوب نداريم. بگذاريد در يك كلام حرف آخر را بزنم، هيچ ناشري در ايران خط سينمايي روشني ندارد.

 

 

يعني به صورت سيستماتيك و معناداري يك رشته كتابهاي تئوريك در مورد سينما را نشر دهد. ما به تئوري نياز داريم ولي نه هر نوع تئوري كه از راه بيايد. بلكه به چيزي نيازمنديم كه جوابگوي درد سينماي ما در ايران باشد.

 

 

براي ناشران خصوصي دشوار است كه برنام‏هاي هدفمند را دنبال كنند زيرا به زمان و هزينه قابل ملاحظه‏اي احتياج دارد. در مقابل شما مي‌بينيد كه ناشراني كه در كار ادبيات هستند مي‌دانند چه مي‌خواهند.

 

 

اين ديگر از بيماريهاي خاص است در حالي كه برنامهاي هدفمند نياز داري مدام شاهد چاپ و ترجمه جزوات پراكندهاي هستيم كه تنها خط رابط آنها سينماست.

 

 

سياستگذاري در نشر وجود ندارد و بيشتر مترجمان بنا به علاقه خود شروع به ترجمه در مورد كساني ميكنند كه به آن علاقه‏مند هستند.

 

مثلاً كتابي در مورد كيشلوفسكي ترجمه ميكنند و به ناشري ميدهند كه تنها كتاب سينمايي‌اش مثلاً طرح در فيلمنامه‌‏هاي كيشلوفسكي است در مورد سينماي ايران هيچ كار نظري صورت نگرفته و وضع حق التأليف هم در حد فاجعه است.كسي كه ده سال جان ميكند در بهترين حالت سيزده درصد از پشت جلد كتابي را ميگيرد كه دويست جلد تيراژ دارد. اين ديگر شوخي است بايد بگويم شوخي غم انگيزي نيز هست. در مقابل هنرپيشه اي از راه ميرسد يك ميليارد دستمزد ميخواهد اين يعني عدم ناهماهنگي در چرخه مالي سينما. ميگويند وزارتي تحت عنوان وزارت ورزش در راه است. مطمئن هستم از همين حالا وضع مالياش از وزارت فرهنگ بهتر است.

 

 

من هنوز با خودكار مينويسم.

 

 

فكر كنم همين طور است.

 

 

نه به آن صورت ولي هنوز به جوهر خودكار و بوي كاغذ علاقه دارم. تكنولوژي همه زندگي مرا نگرفته و البته با خودكار تندتر مينويسم و بهتر تمركز ميكنم.

 

 

فقط يك جمله و آن هم اين است كه دست از شوخي دانستن فرهنگ برداريم و آن را جدي بگيريم.