سينماي ما- موج سریال های کره ای، از سال 85 و با پخش «جواهری در قصر» از شبکه دو فراگیر شد و با پخش «افسانه جومونگ» در سال 87 به اوج خودش رسید. یانگوم و جومونگ، تا حدی برای مخاطبان، جذابیت پیدا کردند که طبق آمار منتشر شده از سوی مرکز تحقیقات سیما، بیشترین میزان مخاطب را در هر دوره داشتند. پخش سریال جدید «دونگ‌یی» از اردیبهشت امسال، موج جدیدی از توجه مخاطبان به سریال های کره ای را همراه داشت؛ موجی که با وجود اینکه هیچگاه به حد و اندازه یانگوم و جومونگ نرسید، اما توجه بسیاری را به خود جلب کرد.
نکته قابل توجه اینجاست که قسمت های ابتدایی هیچ یک از این دو سریال قبلی، مخاطب چندانی نداشتند و هر دوی آنها در میانه راه با پر رنگ شدن جم محتوای خانوادگی، عاطفی و عاشقانه، مورد توجه قرار گرفتند. در مورد «دونگ یی» هم قضیه از همین قرار بود. این سریال از اردیبهشت به صورت هفتگی روی آنتن می رفت و خب طبیعتا چندان فرصتی برای دیده شدن نداشت.
با وارد شدن سریال به بخش های عاطفی، کنداکتور پخش هفتگی آن هم جایش را به پخش هر شبی داد و این سریال کره ای، یک مرتبه مورد توجه قرار گرفت. تا حدی که حالا کمتر پیش می آید راس ساعت 20 وارد سوپرمارکت، ساندویچی یا مراکز مختلف خرید بشویم و فروشنده را مشغول تماشای «دونگ یی» نبینیم.
محبوبیت «دونگ یی» ظرف یکی دو ماه تا جایی پیش رفت که شبکه سه، حاضر شد پخش سریال ایرانی «خانه اجاره ای» را به ساعت 17 موکول کند اما دست به زمان پخش این سریال کره ای نزند. همزمان با پایان پخش «دونگ یی» تا پایان این هفته، پرونده ویژه ای را برای بررسی دلایل ایجاد موج سریال های کره ای را بخوانید.
ایجاد موج استقبال ایرانیان از سریال های کره ای، به لحاظ بصری و محتوایی دلایل مختلفی داردباخت به کره در سریال سازیسریال «سال های دور از خانه» شاید اولین سریال چشم بادامی هایی بود که تمام اهل خانواده را پای تلویزیون میخکوبکرد تا بفهمند آخر چه بلایی بر سر اوشین، این دختر بینوا خواهد آمد. بعد از چند سال موج فیلم های ژاپنی به کشور همسایه، کره رسید و بار دیگر با پخش سریال هایی چون «یانگوم» و «جومونگ» تماشاچی های زیادی که با تلویزیون قهر کرده بودند بار دیگر با رسانه ملی آشتی کردند. بعد از آن بود که حتی ویدیو کلوپ ها هم برای کره ای پسندها سریال های مختلفی گلچین کردند تا آنها را راضی نگه دارند و پشت ویترین مغازه های خود می زدند «سریال کره ای موجود است».
این روزها هم شبکه 3 مشتاقان سریال های کره ای را بی نصیب نگذاشته و دوستداران این نوع سریال ها را با پخش «افسانه دونگ یی» از چشم انتظاری درآورده وبار دیگر شب های آنها را با تماشای سریالی تازه؛ خوش آب و رنگ تر کرده است. از مجید ابهری رفتارشناس در علت به وجود آمدن موج سریال های کره ای سوال کردیم که او هم یادداشتی برای ما نوشت که در ادامه می خوانید.
***
پر کردن اوقات فراغت، نیاز به ابزار خاص خود دارد که هر کس برای انتخاب این ابزار، سلیقه ویژه ای به کار می برد. یکی از این روش ها، تماشای تلویزیون ودیدن فیلم ها وسریال هایی است که در دهه های اخیر همه گیر شده اند که بخش مهمی از آنها فیلم ها وسریال های کره ای مثل نام های «جومونگ»، «جواهری در قصر» و ... است. پخش این سریال ها از سال ها پیش اپیدمی به نام سریال های کره ای در کشور را آغاز کرد؛ موجی که هنوزهم با پخش سریال دونگ یی ادامه دارد.
.
علت کشش و استقبال از این سریال ها را می توانیم در شباهت های فرهنگی، اسطوره سازی و نمایش روابط عاطفی آن بدانیم. مردم ما علاقه خاصی به ژانرهای تاریخی و اسطوره ای دارند و با دیدن این سریال ها ضمن پر شدن اوقات فراغت شان به مقایسه شباهت های تاریخی کشور خودمان هم می پردازند.
همچنین به کاربردن رنگ های شاد و جذاب، استفاده از بازیگران توانمند و حرفه ای و خلق صحنه های عاطفی جذاب، از دیگر عواملی است که موجب شده مخاطب به سمت این سریال ها جذب شود. از طرف دیگر به وجود برخی چارچوب و خط قرمزهای اجتماعی و فرهنگی، نمایش بعضی صحنه های عاطفی در فیلم و سریال های داخلی محدود بوده و همین نکته باعث رویگردانی مخاطبان می شود.
مثلا با وجود جذابیت فوق العاده یک سریال ایرانی، وقتی یک دختر و پدر بعد از 15 سال همدیگر را می بینند؛ نمی توانند هم را در آغوش بگیرند و مانند صحنه های عادی زندگی به هم نزدیک شوند و ابراز محبت کنند. همین غیرواقعی بودن، به رابطه مخاطب با این سریال ها خدشه وارد می کند. نکته دیگری که باعث جذابیت فیلم های کره ای از نظر مخاطبان می شود تکرار و طولانی بودن آنهاست.
همچنین عدم تنوع سریال های ایرانی از نظر سوژه، قابل پیش بینی بودن پایان سریال ها، تکراری بودن قصه ها و وجود شخصیت های خیر و شر که قصه را به سمت شعاری شدن پیش می برد، از دیگر نقاط ضعف کارهای ایرانی است که مخاطب را به سمت تماشای کارهای کره ای مایل می کند. نکته دیگر، یکنواختی چهره ها و هنرپیشه هاست به طوری که از تماشای هنرپیشه نقش اول می توان تیم همراه او را حدس زد.
انحصاری بودن هنرپیشه هاغی داخلی مورد دیگری از خستگی بصری مخاطبان است اما در فیلم های کره ای اینطور نیست. روحیه ساده زیستی در وجود ما رخنه کرده و خواه ناخواه وجود دارد. اگر به فیلم های کره ای، ژاپنی و چینی دقت کرده باشید چیدمان لوکسی در آنها دیده نمی شود.
ذات انسان ها به سمت ساده زیستی سوق دارد و این پیام به صورت نامحسوس به بیننده منتقل می شود. سلسله مراتب احترام آمیز نیز از جمله نکاتی است که در این دسته از فیلم ها به وفور دیده می شود و همین نکته نیز باعث می شود سریال های کره ای به دل مخاطب بنشیند. متاسفانه در سریال های ایرانی سلسله مراتب احترام کوچکتر به بزرگتر خیلی کم شده؛ در صورتی که فطرت انسان ها این نوع احترام را مطالبه می کند.
نکات جالب از گفت و گوی مهناز افشار با سانگ ایل گوک بازیگر نقش جومونگ
جومونگ در خیابان های کره سخت قدم می زندبعد از فراگیری موج سریال «افسانه جومونگ» در ایران، سانگ ایل گوک، بازیگر نقش جومونگ، به دعوت شرکت ال جی به ایران آمد و با استقبال بی نظیر مردم ایرانی مواجه شد.
همان موقع رضا رشیدپور از او دعوت کرد تا برای مجله اش با مهناز افشار گفت و گو کند. افشار در طول این مصاحبه، چندان وارد بحث های تخصصی نشد و از او خواسته بود تا به سوالات خیلی معمولی مثل حس و حالش را موقع گرفتن پلان حسی و عاطفی توضیح دهد. ایل گوک هم گفته بود که سخت ترین کار برایش این است که بخواهد جلوی دوربین گریه کند. او توضیح داده بود که برای این کار از صبح تمرین می کند و مادرش هم همیشه بهش می گفته فقط وقتی می تواند حس کند که بازیگر خوبی شده است که بتواند صحنه گریه و خنده را خوب درآورد.
بازیگر نقش جومونگ، در پاسخ به این سوال افشار که آیا شهرت اذیتش نمی کند هم گفته بود که خیلی وقت ها حتی در خیابان کره هم نمی تواند قدم بزند. ایل گوک درباره اینکه حالا با این شهرت به فکر وارد شدن به دنیای سینمای هالیوود است یا نه توضیح داده بود که اصلا به هالیوود فکر نمی کند وهیچ وقت هم دوست ندارد که سینما و هنر کره را رها کند و پایبند فرهنگ هالیوودی شود.
حرف‌های لی یونگ ئه بازیگر نقش یانگوم در گفت و گو با منصور ضابطیان6 ماه بازی مداوم برای یانگوم شدن!بعد از پایان پخش سریال «جواهری در قصر»، منصور ضابطیان به همراه گروهی به کره جنوبی سفر کرد تا با لی یونگ ئه وسایر عوامل این سریال رودررو گفت و گو کند. در این گفت و گو که در برنامه ای دو قسمتی با نام «موج کره ای» از شبکه دو پخش شد، بازیگر نقش یانگوم درباره بازی اش در این سریال گفته بود که 6 ماه بدون وقفه کار کرده و حتی یک روز هم استراحت نداشته.
او حتی آشپزی هم به آن صورت بلد نبوده و 15 روز وقت برای یاد گرفتن آشپزی صرف کرده و در این مدت به غذاهای کره ای علاقه مند شده. به نظر لی، با اینکه از سن 23 سالگی بازیگری می کرده و در فیلم ها و سریال های زیادی هم بازی کرده، «جواهری در قصر» بهترین سریالی بوده که در تمام کارنامه کاری اش داشته.
ضابطیان درباره اینکه حضور لی در یک سریال تلویزیونی آیا در پیشنهادهای سینمایی اش اثر منفی نداشته گفته بوده که «جواهری در قصر» حتی در مقایسه با فیلم های کره ای از لحاظ تولید و ساخت، محبوبیت بیشتری بین مردم داشته و بسیاری از هنرپیشه ها مایلند در سریال های تلویزیونی بازی کنند. بازیگر نقش یانگوم گفته بود که شهرتش را مدیون این سریال است و حتی نقش یانگوم باعث شده تا عاقل تر و باتجربه تر از قبل رفتار کند.
فیلمنامه نویس فصل اول و دوم قلب یخی معتقد است کره ای ها دقیقا به موضوعاتی می پردازند که مخاطب دوست داردروایت هایی بدون پیچیدگیحامد عناق نویسنده ای است که در کارنامه کاری اش یک سریال تاریخی به نام «نردبام آسمان» دیده می شود. به همین دلیل گزینه خوبی بود تا سراغ او برویم و در مورد موج سریال های کره ای که عموما داستان های تاریخی دارند از او بپرسیم.
فکر می کنید چرا سریال های کره ای در بین مردم ایران موج را ایجاد می کنند؟- به نظرم این ربطی به سریال های کره ای ندارد. مخاطبینی که سن و سال بیشتری دارند یادشان می آید که سال ها پیش در زمان پخش سریال «اوشین» هم هیچ کس در خیابان های تهران نبود. حتی یادم می آید آن زمان برق مناطق به صورت نوبتی قطع می شد و اگر روز قطعی برق منطقه ای با روز پخش سریال «اوشین» یکی می شد اعضای خانواده به خانه فک و فامیل می رفتندتا یک قسمت از این سریال را هم از دست ندهند. بعدها این موج به کره ای ها و حتی ترک ها رسید. با اینکه معتقدم همانگونه که جنس ژاپنی بهتر از کره ای است، سریال های ژاپنی هم بهتر از کره ای بودند.
خب اصلا چرا این موج به وجود می آید حالا چه کره ای و چه ژاپنی؟
- مردم وقتی با موضوعی روبرومی شوند که پایین ترین سطح احساسات و عواطف آنها را تحریک می کند ناخودآگاه به آن موضوع علاقه پیدا می کنند. در ایران هم از این قبیل تجربه ها داشته ایم.
پس چرا نویسنده های ایرانی از این مسئله برای ساخت سریال پرمخاطب بهره نمی گیرند؟- روابط و شخصیت ها در این سریال ها حول محور و موضوعاتی می گذرد که ما با آنها درگیریم ولی یک نویسنده ایرانی بیان آنها را دون شأن خودش می داند. شما نگاه کنید در یک سریال فقر یک خانواده و تلاش اعضای خانواده برای رهایی از این فقر به تصویر کشیده می شود یا یک نفر برای رسیدن به موفقیت تلاش زیادی می کند و سعی دارد از همه مشکلات عبور کند و حتی بین دو نفر عشقی نیز وجود دارد ولی آنها برای رسیدن به هم با کلی مشکل و بدبختی مواجه می شوند. نویسنده ایرانی می داند که اینها وجود دارد ولی پیش خودش فکر می کند که مشکلات مهمتر و عمیق تری وجود دارد که او باید به آنها بپردازد.
یعنی شما می گویید اینگونه سریال ها مستقیما به ساده ترین نیازهای مخاطب می پردازد؟- دقیقا. شما یانگوم را نگاه کنید. یانگوم چه بود؟ یک دختر مظلوم و کاملا خوب. او در قصری زندگی می کرد که آدم هایش کاملا بد بودند. شخصیت های کاملا سیاه و سفید بدون پیچیدگی و فلسفه خاصی. مخاطب عام دوست دارد با خوبی صددرصد یک شخصیت ذوق کند و برای مشکلات او غصه بخورد.
سریال های کره ای این کار را به خوبی انجام می دهند. البته این سلیقه فقط مخصوص مخاطب ایرانی نیست. برخلاف آنچه خیلی ها تصور می کنند اکثر سریال های فوق العاده پرمخاطب در جایی مثل آمریکا هم سریال هایی هستند که مخاطب در درک و فهم آن مشکل خاصی ندارد.
شما تجربه نوشتن یک سریال تاریخی را دارید. فکر می کنید چرا روایت تاریخ یک کشور کره ای به مراتب برای مخاطب جذاب تر از روایت های تاریخی از ایران در سریال های وطنی است؟ در حالی که ما تاریخی صدها برابر جذاب تر و پراتفاق تر از کشوری مثل کره داریم.- هدف گذاری ها متفاوت است. آنها تاریخ را تبدیل به یک تابو نمی کنند. در ایران شخصیت های تاریخی تابو هستند. شما در جایی مثل کره افسانه سرایی می کنید در حالی که در ایران اسطوره سازی می شود. خب وقتی اسطوره ها ساخته می شوند به دلیل وجود تابو و خط قرمزهایی اطراف آنها نزدیک کردنشان به آدم های واقعی، معمولی و باورپذیر تقریبا غیرممکن می شود اما در سریال های کره ای شخصیت ها حتی اگر قهرمان های تاریخی باشند خیلی شبیه آدم های عادی هستند و کره ای ها این مسئله را خیلی خوب فهمیده اند که برای جذب مخاطب همه چیز باید ساده و معمولی باشد. به نظرم اسوره سازی ما از شخصیت ها و حتی اتفاق هایغ تاریخی مان باعث شده که مردم با داستان های افسانه ای کشوری مثل کره ارتباط بسیار بهتری برقرار کنند تا شخصیت های دست نیافتنی تاریخ خودشان.
جواهری در قصر / سال پخش 85 / شبکه دو
اولین موج کره ای با یانگومموج سریال های کره ای با پخش «جواهری در قصر» در سال 85 شروع شد. بعد از چندین سال دوری مخاطبان از سریال های خاطره انگیز ژاپنی مثل اوشین و هانیکو، یانگوم کره ای، انگیزه جدی برای مخاطبان ایرانی بود تا جمعه شب ها آنتن شبکه دو را از دست ندهند.
این سریال 54 قسمتی، سال 2003 در کره جنوبی تهیه شد وساخت آن تا سال 2004 طول کشید. شخصیت یانگوم با بازی لی یونگ آئی، الهام گرفته از داستان واقعی اولین زن پزشک در خاندان جوسئون کره جنوبی است که به نخستین زن پزشک درباری زمان خود تبدیل شد. این مجموعه علاوه بر استقبال بی نظیر در کشورهای آسیایی، در استرالیا، آمریکا وکانادا هم به نمایش درآمد و لقب «محبوب ترین درام کره ای تمام دوران» را کسب کرد.
امپراتور دریا / سال پخش 86 / شبکه سهافسانه ای غیرواقعی
پخش «امپراتوری دریا»، تابستان سال 86 در حالی از تلویزیون نایران شروع شدکه «جواهری در قصر» هنوز وبه عنوان پرمخاطب ترین سریال خارجی تلویزیون، در صدر انتخاب و استقبال مخاطبان قرار داشت. این سریال در کنداکتور سه شنبه شب های شبکه سه قرار گرفت و تا 50 هفته مدام روی آنتن بود با این حال اما چندان موج فراگیری ایجاد نکرد. «امپراتور دریا»، برخلاف «جواهری در قصر»، از هیج داستان واقعی گرفته نشده و کاری کاملا افسانه ای و محصول سال 2004 کره جنوبی بود. اصلا منظور از امپراتور دریا یا یونگ بوک که نقشش را چویی سو جونگ در این سریال به عهده داشت، همان پسر کمانداری است که در افسانه های چین و ژاپن به عنوان خدای دریا شناخته می شود.
تاجر پوسان / سال پخش 87 / شبکه سهاثری دیگر از کارگردان جواهری در قصرسریال کره ای «تاجر پوسان»، سال 2001 توسط لی بیونگ، کارگردان «جواهری در قصر» ساخته شد اما در ایران، یک سال بعد از پخش یانگوم روی آنتن رفت و به خاطر زمان نامناسب پخش، موفقیت آن را به دست نیاورد.
«تاجر پوسان» درباره زندگی یک تاجر معروف افسانه ای به نام سانگ اوک ساخته شده بود که در سال های 1799 تا 1855 زندگی می کرده. او تلاش می کرد در امتحان مترجمین دربار موفق شود ولی در راه رسیدن به چین به عنوان خیانکار دستگیر می شود و اتفاق های مختلفی برایش می افتد. قصه سریال، روی اخلاق بازرگانی متمرکز بود و به همین دلیل هم در خود کره جنوبی با نام «اخلاق در تجارت» روی آنتن می رفت.
جومونگ / سال پخش 87 / شبکه سه
شخصیت افسانه ای دوست داشتنی«افسانه جومونگ» دو سال بعد از «جواهری در قصر» با موج دیگری از استقبال مخاطبان روبرو شد. «جومونگ» در تاریخ کره جنوبی، پرنس افسانه ای است که اطلاعات خاصی درباره قهرمانی هایش وجود ندارد. برای همین بخش های زیادی از اتفاق های این سریال که 180 سال قبل از میلاد مسیح (ع) رخ داده، ساخته تخیل کارگردان بوده است.
این سریال سال 2006 ساخته شد و علاوه بر ایران، به هفت کشور مختلف جهان فروخته شد. حتی کانال آمریکایی AZNTV هم این سریال را پخش کرد. به خاطر محبوبیت شخصیت های داستان «افسانه جومونگ»، بسیاری از شخصیت های آن به عنوان نامزد دریافت جایزه MBC محبوب ترین شخصیت های داستانی شناخته شدند.
افسانه بادها / سال پخش 89 / شبکه سه
بازگشت نوه جومونگ بعد از دو سالبعد از موفقیت و استقبال چشمگیر مخاطبان از سریال «افسانه جومونگ»، سال 2008، قسمت دوم آن با نام «امپراتور بادها» در 36 قسمت ساخته شد. «امپراتور بادها» درباره زندگی نوه «جومونگ» با نام «موهیول» ساخته شد و نقش آن را سونگ ایل گوک، بازیگر نقش جومونگ ایفا کرد.
ایل گوک، دو سال بعد از بازی در نقش جومونگ برای این کار دعوت شد. این سریال با وجود علاقه مخاطبان به جومونگ نتوانست به اندازه افسانه جومونگ نزد مخاطب ایرانی موفقیت کسب کند. البته کانگ ایل سو، کارگردان این سریال هم بر این باور بود که جذابیت های عاطفی در سرزمین بادها کمتر از افسانه جومونگ است. البته نسخه دی ویدی این سریال در شبکه قاچاق ویدوئویی با استقبال خوبی روبرو شد.
افسانه دونگ یی / سال پخش 91 / شبکه سهجدیدترین موج کره ای در ایران
سریال «دونگ یی» جدیدترین سریال کره ای است که این روزها با پخ شهر شبی اش میان مخاطبان اقبال خاصی پیدا کرده. این سریال محصول 2010 با اینکه هیچ وقت نتوانست موفقیت جومونگ و یانگوم را تکرار کند اما باز هم مورد توجه بسیاری از علاقه مندان به کارهای کره ای قرار گرفته است.
این سریال به زمان سلطنت شاه سوک جونگ برمی گردد و زندگی دختری به نام دونگ یی است که پدر و برادرش را در کودکی از دست می دهد و ناخواسته وارد دربار سلطنتی کره شده و نهایتا موفق می شود اعتماد ملکه را به دست بیاورد و به جایگاه قابل قبولی برسد. این سریال 60 دقیقه ای تا به حال در 13 کشور دنیا از جمله کانادا، آمریکا و ... پخش شده است.
