سینمای ما- جمال شورجه به عنوان یکی از داوران بخش سودای سیمرغ سیویکمین جشنواره فیلم فجر درباره‌ی بیانیه هیات داوران، وضعیت محتوایی فیلم‌های این دوره، جوایزی که داده شد و جوایزی که باید داده می‌شد، سخنان برخی از برگزیدگان روی سن و... توضیح داد و انتقاداتش را نسبت به داوری صرفا ساختاری فیلم‌های حاضر در جشنواره بیان کرد.
به‌نظرم بیانیه هیات داوران تند نبود
این عضو هیات داوران جشنواره فیلم فجر در بخش ابتدایی گفت‌وگویش درباره بیانیه‌ی تند هیات داوران سیویکمین جشنواره فیلم فجر بیان کرد: به نظرم بیانیه‌ی صادره شده، بیانیه‌ای خوب و مناسب بود که به برخی از مشکلات سینمای ایران در سال گذشته اشاره کرد. این بیانیه خیلی تند نبود چون به هر جهت برخوردهای غیرمسئولانه برخی از نهادها بود که باعث رکود و متضرر شدن پاره‌ای از فیلم‌ها شد و دیدیم خودشان هم پذیرفتند که خسارت این فیلم‌ها را بدهد. این نکته را هم باید یاد‌آور شوم که من درباره آمار و ارقام اشاره شده در بیانیه و نسبت جمعیتی که سال گذشته از فیلم‌ها دیدن کردند، خیلی اطلاعی ندارم و باید مطلعین درباره این موضوع اظهارنظر کنند.
وی ادامه داد: برای آنکه اتفاقات مشابه سال 90، سال آینده نیز تکرار نشود، نهادهایی به شکل غیرمسئولانه و غیرهمگرا با سینما برخورد نکنند و هر کار یا مشکلی از مجاری قانونی خود پیگیری شود، در ابتدای این بیانیه هشدارهایی داده شد. البته به نظرم فیلم‌های امسال طوری هستند که مانند سال قبل بهانه دست اینگونه نهادها نمی‌دهند. همچنین نویدهای به حقی هم در بیانیه وجود داشت که حضور جوان‌ها در عرصه سینما را بشارت می‌داد. این جوان‌ها آثار قابل توجهی در جشنواره ارائه داده بودند که امیدوارم رها نشده و مدیریت و هدایت شوند تا بتوان از وجود این نازنینان برای پیشبرد اهداف کلان نظام جمهوری اسلامی ایران بیش از پیش استفاده کرد.
به نظرم فیلم‌های امسال طوری هستند که مانند سال قبل بهانه‌ای دست برخی نهادها نمی‌دهند
محتوای فیلم‌ها بهتر شده بود/امسال سال جوان‌گرایی بود
این سینماگر همچنین درباره محتوای آثار این دوره از جشنواره فجر اظهار کرد: به نظرم فیلم‌ها به لحاظ محتوایی در این دوره جشنواره فجر بهتر شده و اصلاحات و توجهات از سوی سازندگان به مباحث محتوایی و دینی صورت گرفته بود. به نظر می‌رسید ورود جوان‌ها به این عرصه و نوآوری آنها، اتفاقات خوبی را در این جشنواره رقم زد. می‌توان گفت امسال سال جوان‌گرایی در سینما بود. حال باید به دنبال هدایت و حمایت از این استعداد‌های جوان باشیم تا بتوانیم در سال‌های آینده تولید فیلم‌های ارزشمندی را از آنها انتظار داشته باشیم. البته همه سینماگران به راهنمایی و هدایت نیاز دارند اما طبیعتا این حمایت برای جوانانی که در ابتدای راه قرار دارند، ضروری‌تر است.
فقط تعدادی از فیلم‌ها در گیشه، هزینه خود را برمی‌گردانند
شورجه در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره پیش‌بینی‌اش از وضیعت گیشه سال آینده سینمای ایران بیان کرد: فکر می‌کنم در گیشه باز هم دچار مشکلاتی خواهیم بود چرا که احتمالا تعداد کمی از فیلم‌ها می‌توانند هزینه تولید خود را بازگردانند.
وی توضیح داد: همچنان مشکل فیلمنامه از مشکلات جدی سینمای ایران در ساختار است. در این دوره برخی از جوان‌ها به سمت ساخت فیلم‌های سیال ذهنی حرکت کردند که اینگونه فیلم‌ها جزو دسته‌بندی‌های سینمای عامه پسند قرار نمی‌گیرد در حالیکه مردم در سینما بیشتر به دنبال فیلم‌هایی با داستان خوب و قصه‌گو هستند.
ما وارد عرصه جدیدی در تقابل با غرب، اسرائیل و آمریکا شده‌ایم و در این برهه نیشه و کنایه‌زدن در لایه دوم فیلم‌ها دیگر کارساز نیست. برخی از دوستان سینماگر باید مانند سینماگران بزرگ دنیا به قوانین و مردم کشورشان احترام بگذارند و از آنها درس بگیرند که چطور علی‌رغم مخالفت‌های‌شان با برخی سیاست‌ها، به قانون اساسی و اتحاد و امنیت ملی به چشم یک خط قرمز نگاه می‌کنند
انتقاد از داوری ساختارنگر و سخنان برخی از برگزیدگان روی سن
این داور بخش سینمای ایران جشنواره فیلم فجر در بخش دیگری از گفت‌وگو، درباره داوری‌ها نیز اظهار کرد: متاسفانه داوری‌ها در هر دوره از جشنواره فجر تنها براساس ساختار و شکل انجام می‌شود که این مشکل در این دوره هم وجود داشت. ما باید به محتوا و مضامین فیلم‌ها و همخوانی‌شان با نظام جمهوری اسلامی ایران نیز توجه کنیم چون بی‌توجهی به همین امر، بهانه‌ای برای افراد غیرمسئول و غیرهمگرا با نظام می‌شود و آن اتفاقی می‌افتد که برخی از برگزیدگان روی سن رفته و حرف‌هایی نادرست و یا حداقل تاریخ مصرف گذشته می‌زنند. در حالی که می‌بینیم مردم و جامعه به سمت دیگری حرکت می‌کنند و همانطور که در 22 بهمن امسال دیدیم پیرو ولایت هستند. به نظرم کج سلیقگی‌های از مد افتاده که بعضا روی سن اختتامیه جشنواره دیدیم از عقب‌ماندگی افراد از جامعه نشات می‌گیرد.
شورجه همچنین به محتوای برخی از فیلم‌های این دوره که معتقد بود در لایه دوم‌شان پالس‌هایی برای جشنواره‌های خارجی گنجانده شده بود، اشاره و ضمن انتقاد از آنها گفت: برخی از فیلم‌هایی که به شکل سیال ذهنی ساخته شده بودند، دارای لایه‌های دوم قابل تامل و تاسف بودند. سینماگران باید دقت کنند که جمهوری اسلامی ایران اکنون وارد عرصه جدیدی در تقابل با غرب، اسرائیل و آمریکا شده است و نیش و کنایه‌زدن در لایه دوم فیلم‌ها دیگر کارساز نیست. فکر می‌کنم برخی از دوستان سینماگر باید مانند سینماگران بزرگ دنیا به قوانین و همیت ملی کشورشان احترام بگذارند.
فیلم استرداد
وی خاطرنشان کرد: سینما و سینماگران بزرگ دنیا و مخصوصا هالیوود، قبله و آمال یکسری از سینماگران ما هستند. حداقل این دوستان باید از آن سینماگران بزرگ درس بگیرند که چطور علی‌رغم مخالفت‌های‌شان با برخی سیاست‌ها، به قانون اساسی و اتحاد و امنیت ملی به چشم یک خط قرمز نگاه می‌کنند.
این تهیه‌کننده و کارگردان سینما در عین‌حال در پاسخ به پرسشی درباره روند کلی فیلم‌های این دوره از جشنواره اظهار کرد: علی‌رغم تمام این مباحث، جشنواره‌ی امسال را جشنواره خوبی دیدم. فیلم‌ها به لحاظ کمی رشد قابل توجهی داشتند و جشنواره از نظر کیفی هم چیزی کمتر از سال‌های قبل نداشت که شاید بیشتر هم داشت. به لحاظ محتوایی پرداختن به شخصیت‌های دینی و موضوعات ملی در برخی فیلم‌ها مورد توجه واقع شده بود که البته در داوری‌ها به آنها کم‌توجهی شد. در این زمینه، به نظرم در اینجا باید از مدیریت و برگزاری منظم جشنواره هم قدردانی کرد که کم نظیر بود.
«استرداد» شاخص این دوره از جشنواره بود
این داور بخش مسابقه سینمای جشنواره فجر در پاسخ به پرسش دیگری درباره شاخص‌ترین فیلم جشنواره سی‌و‌یکم عنوان کرد: به نظرم فیلم سینمایی «استرداد» شاخص این دوره از جشنواره بود. این فیلم یک پروژه استاندارد از نظر سینمایی و محتوایی بود و چیزی از یک فیلم حرفه‌ای بین‌المللی کم نداشت. «استرداد» در اکثر رشته‌ها حرف‌هایی برای گفتن داشت تا جایی که متاسفانه این فیلم در چند رشته مورد غفلت و کم توجهی قرار گرفت که از جمله آنها می‌توانم به رشته‌های فیلمبرداری، طراحی صحنه، موسیقی، صداگذاری و کارگردانی اشاره کنم. متاسفانه استدلال تعدادی از دوستان این بود که نباید همه جوایز را به یک فیلم داد در حالی که در پیشنیه جشنواره فجر فیلم‌هایی بوده‌اند که اکثر سیمرغ‌ها را به خود اختصاص داده بودند.
حوض نقاشی
«حوض نقاشی» غلط علمی داشت
شورجه در بخش دیگری از سخنانش در پاسخ به پرسشی درباره عدم توجه هیات داوران به فیلم «حوض نقاشی» در اعلام کاندیداهای دریافت سیمرغ گفت: در اینجا نمی‌توانم وارد نقد فیلم شوم اما به نظر من خصوصا فیلم «حوض نقاشی» غلط علمی و پزشکی داشت. ما حتی به کتاب‌ها و سایت‌های پزشکی مراجعه کردیم و دیدیم افرادی که معلولیت ذهنی و جسمی دارند در موارد خیلی نادری می‌توانند بارور شوند و تازه در این موارد نادر هم فرزند آنها نمی‌تواند سالم باشد. به نظرم این موضوع، یکی از اشتباهات فیلم بود که در آرا هیات داوران اثر بسیار زیادی داشت. مضاف بر این، «حوض نقاشی» یک اثر معمولی بود که ویژگی خاصی نداشت، در عین حال نیز هم‌صدا با رسانه‌های بیگانه تاثیرات تحریم‌های غرب و امریکا را در جامعه‌ی ما به رخ می‌کشید.
وی افزود: نکته دیگر که درباره «حوض نقاشی» وجود داشت این بود که ما نسبت این فیلم را با رسالت اصلی سازمان تبلیغات اسلامی که وظیفه‌اش تبلیغ حوزه‌ی دین است را متوجه نشدیم. البته این سخنم ربطی به کیفیت اثر در بعضی از رشته‌ها ندارد و باید تاکید کنم که زحمات زیادی برای ساخت «حوض نقاشی» کشیده شده بود که من در اینجا می‌توانم به خصوص از بازی‌های درخشان خانم جواهریان و آقای حسینی در نقش دو معلول نام ببرم. در هر صورت اینگونه نبود که ما به این فیلم توجه نکنیم. حتی به نظرم سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه حق آقای رامین‌فر و کار فوق‌العاده‌شان در «استرداد» بود که این جایزه به «حوض نقاشی» رسید. این جایزه هم بیشتر برای ایجاد رفاقت و همدلی با حوزه هنری به این فیلم داده شد که سال گذشته بخش موثر اهالی خانه منحله سینما را در خود جای داده بود و عرصه‌ای برای فعالیت‌های سینمایی آنها فراهم کرده بود.
«خسته نباشید» فیلم خوبی بود اما...
او همچنین درباره عدم توجه هیات داوران به «خسته نباشید» بیان کرد: «خسته نباشید» فیلمی خوب، خوش ساخت و بسیار شبیه به برخی از آثار آقای میرکریمی است. حتی در جایی خواندم که کارگردان آن گفته بود افتخار می‌کند فیلمش شبیه فیلم‌های آقای میرکریمی است. معتقدم «خسته نباشید» فیلم خوبی است و به همین دلیل آن را در تعدادی از رشته‌های برای حضور در میان کاندیدای دریافت جایزه، انتخاب کرده بودم که البته در جمع‌بندی نظرات با اعضای هیات داوران رای نیاورد.
این سینماگر که در کنار دیگر اعضاء هیات داوران بر روی سن اختتامیه حضور نداشت سپس در پاسخ به پرسشی درباره نظر هیات داوران پیرامون این فیلم خاطرنشان کرد: اگرچه معتقدم «خسته نباشید» رنگ و لعاب و طراحی صحنه خوبی داشت و در کل اثر خوبی ساخته شده است اما به نظرم این فیلم می‌توانست بستر خود را در یک اجتماع شهری و متمدن‌تر به تصویر بکشد. گرمی و صمیمیتی که در جامعه ایران وجود دارد تنها مخصوص به روستاها و زیرزمین (قنات) نیست. به نظرم نشان دادن این گونه ایران، تصویر عقب‌افتاده‌ی را از کشورمان در نزد مخاطب القاء می‌کند.
فیلم خسته نباشید
وی در پاسخ به این پرسش که آیا شباهت «خسته نباشید» به فیلم‌های قبلی رضا میرکریمی باعث جایزه نگرفتن این فیلم شد، تاکید کرد: خیر، به هر جهت آقای میرکریمی یکی از فیلمسازان بسیار خوب این کشور است اما ما همیشه نباید ایران ر از یک زاویه کج و معوج و عقب‌افتاده نشان دهیم. داستان این فیلم می‌تواند در یک فضای شهری و متجددانه‌تری که مظاهر تمدن کشورمان را نشان دهد اتفاق بیفتد. اینگونه نشان دادن موضوع باعث می‌شود وقتی چنین فیلم‌هایی به خارج از کشور می‌روند، از ایران یک کشور عقب‌افتاده و بیابان‌گرد تصویر شود در حالی که ما هر روز در حال پیشرفت علمی، تمدنی و ... هستیم. به نظرم حرکت به سمت ساخت همه فیلم‌ها در چنین فضا‌هایی جفا به پیشرفت‌های این کشور در عرصه‌های مختلف است.
