در جشنواره برلین چهگذشت؟ فیلم «پرده» در چه روزی از جشنواره و در چه شرایطی نمایش داده شد؟
روز پنجم جشنواره – دوازدهم فوریه- بود که فیلم «پرده» را ابتدا در یک سانس برای منتقدان و روزنامهنگاران نمایش دادند. و سانس دیگر برای عموم علاقهمندان. در هر دو سانس سالن مملو از جمعیت بود. در طول فیلم هیچ تماشاگری سالن را ترک نکرد و در پایان هر دو سانس با تشویق بیامان تماشاگران روبهرو شد. بهخصوص منتقدان. خودتان خوب میدانید که منتقدان سختگیرند. آنها کمتر اینگونه واکنش نشان میدهند و آن روز یک استثنا بود.
چند ایرانی هم در میان منتقدان بودند از جمله همین آقای علی معلم که نسبت به فیلم واکنش خوبی داشت. حتی در جمع ایرانیهای حاضر در جشنواره، مدام از فیلم تعریف میکرد. و از اینکه میدید فیلم چنین مورد استقبال قرار گرفته است بسیار خوشحال بود. اما شنیدهام متاسفانه در اینجا، موضعش را نسبت به فیلم تغییر داده است و از فیلم بد میگوید.
از اقبال رسانهها بگویید. چطور بود؟ آیا رسانههای خارجی به فیلم شما اقبال نشان دادند؟
زیاد، باور نمیکنید اگر بگویم در تمام مدت حضورم در جشنواره مدام با من تماس میگرفتند و تقاضای مصاحبه میکردند. از آن همه کانال رادیویی و تلویزیونی فقط توانستم در دو، سه برنامه شرکت کنم که دوبار آن در برنامهای پرشنونده رادیویی بود که یک منتقد معروف سینما آن را اجرا میکرد. برای خود من هم جالب بود. او اطلاعات دقیقی از سینمای ایران داشت. یکبار پس از نمایش فیلم با من گفتوگو کرد و بار دوم بعد از دریافت جایزه، او از فیلم خوشش آمده بود و به همین خاطر علاقهمند بود تا برای بار دیگر با من همکلام شود، پذیرفتم و گفتوگوی جالبی از کار درآمد
تلویزیون و روزنامهها و مجلات هم بودند. اما این برنامه رادیویی برایم از همه جالبتر بود.
آیا فیلم را برای جشنوارههای دیگر دعوت کردند؟
طبیعی است که با حضور در یک جشنواره الف یا همان A، جشنوارههای معتبر دیگر به سراغ فیلم میآیند که آمدند. البته هر فیلم میتواند در یک جشنواره الف حضور پیدا کند یعنی برای حضور در بخش مسابقه آن جشنواره، از آن پس جشنوارههای غیر الف، که البته بسیاریشان معتبر نیز هستند به سراغ فیلمهای موفق میآیند. بهویژه فیلمهایی که از جشنواره الف جایزه گرفتهاند. فیلم «پرده» هم، حالا از همه جشنوارههای معتبر دعوت دارد که بهزودی فهرست این جشنوارهها را اعلام خواهیم کرد. اما نزدیکترین جشنواره از نظر زمانی، جشنواره هنگکنگ است که تا چند روز دیگر، در اواخر اسفند برگزار خواهد شد. در آن جشنواره قرار است فیلم در شب اختتامیه روی پرده برود و این از نظر همه کارشناسان سینما، اتفاق بزرگی است. و البته برای خود ما هم باعث خوشحالی است. در همان جشنواره هنگکنگ قرار است در شب اختتامیه فیلم «استاد بزرگ» فون کاروای به نمایش گذاشته شود. خودتان لابد متوجه شدهاید که برای دو شب مهم دو فیلم مهم را برگزیدهاند.
در شب اختتامیه چه اتفاق افتاد؟ میدانستید که فیلم جایزه میگیرد؟
چند روزی بود که فیلم در بالای جدول فیلمهای محبوب جشنواره ایستاده بود تا اینکه فیلمی از شیلی آمد و از ما جلو زد. و البته آن فیلم – رفتار بچه- از رومانی جایزه خرس طلا را برد. انصافا فیلم تاثیرگذار و خوبی بود، نباید انتظار داشت جایزه نخست را به ما میدادند. هرچه بود بازتاب نمایش آن فیلمها زیاد بود و میشد فهمید که با اقبال داوران هم روبهرو میشوند که البته شدند.
فیلم ما «پرده» هم با اقبال روبهرو شد و توانست جایزه مهم خرس نقرهای بهترین فیلمنامه را بگیرد. شب اختتامیه غالبا شب خاطرهانگیزی برای آنهایی است که جایزه دریافت میکنند. برای من هم شب خاطرهانگیزی بود. وقتی اعلام شد و روی صحنه رفتم مدام به یاد ایران بودم و اینکه بار دیگر، یک فیلم از سینمای ایران توانسته بود نام ایران را در جشنوارهای معتبر به گوش جهانیان برساند و این برای من یک افتخار بود. احساس غرور میکردم. نام من یا پناهی نبود که در آنجا طنین داشت. این نام ایران بود که طنین افکنده بود. همه ایرانیهای حاضر در سالن هم همین حس را داشتند. اصلا حواسم نبود که چگونه روی صحنه رفته و جایزه را گرفتم. جای جعفر در کنارم خالی بود. جای همه ایرانیهایی که دلشان میخواست در این افتخار با ما سهیم باشند در آنجا خالی بود.
به نظر میرسد برخی از میهمانان سرشناس هم نسبت به فیلم واکنش خوبی داشتهاند و از آن خوششان آمده است؟
همینطور است که میگویید. فیلمسازان سرشناسی میهمان جشنواره بودند که همگی نسبت به فیلم ابراز علاقه میکردند. از جمله ون کاروای که خیلی تحت تاثیر قرار گرفته بود. برای خود من هم این همه واکنش جالب بود.
بعد از دریافت جایزه یک راست به ایران بازگشتید؟
نه. پیش از بازگشت به تهران دو روزی را در هانوفر گذراندم. سپس چهارشنبهشب به تهران بازگشتم که البته ساعت از نیمهشب گذشته بود و وارد بامداد پنجشنبه شده بود، من حدود یکونیم بامداد پنجشنبه بود که وارد فرودگاه امام خمینی شدم.
آیا از شما استقبال هم شد؟
راستش را بخواهید استقبال گرمی نبود.
مشکل خروج که ندارید؟
ظاهرا دارم، برای روشن شدن وضعیت منتظر تماس مقامات قضایی هستیم.
در همین چند روز اخیر واکنشهایی نسبت به فیلم شما صورت گرفته است از جمله آقای شمقدری که جایزه به فیلم را بیاهمیت دانسته است؟
راستش، نمیدانم چه باید بگویم. بهتر است، سکوت کنم. این شایسته نیست که یک موفقیت جهانی برای کشور، در داخل اینگونه ناچیز و بیاهمیت نشان داده میشود. فیلم پیش از آنکه محصول دو فیلمساز ایرانی باشد، محصول سینمای ایران است. و این سینمای ایران است که جایزه دریافت کرده است. پس چرا مسوول این سینما از دریافت این جایزه معتبر خوشحال نیست و به جای تبریک، از چنین ادبیاتی استفاده میکند. این جای پرسش دارد که مگر مطرح شدن نام ایران آن هم با پیروزی و سربلندی، باید چنین واکنشی در پی داشته باشد؟ یادم هست همین آقایان از درخشش فیلم اصغر فرهادی هم با تردید استقبال کردند. دیگر این را همه میدانیم که برخی در این سینما هستند که با حضور جهانی فیلمهای ایرانی مخالفند و به هر طریق که شده میخواهند راه آن را ببندند. حذف فیلم «یک حبه قند» رضا میرکریمی از اسکار، هیچ کمکی به سینمای ایران نکرد. چنانکه این حذفها، به حذف سینمای ما از جهان میانجامد. مسوولان سینمای ما به جای آنکه حضور جهانی را تشویق کنند، آن را تقبیح میکنند. برعکس مدیران پیشین سینمایی که همواره اینگونه حضورهای درخشان را تشویق میکردند و حتی خود همراه فیلمها در جشنوارههای معتبر حضور پیدا میکردند. سینمای امروز ایران نیاز به اینگونه توجههای بینالمللی دارد. باید از حضور در میادین خارجی استقبال کرد و با سینمای جهان وارد رقابت شد. گوشهگیری و انزوا، سینمای خودمان را منزوی میکند. وگرنه هیچ ثمر دیگری ندارد.
آیا برای اکران فیلم در ایران اقدامی کردهاید؟
علاقه داریم هم من و هم پناهی که فیلم در شرایطی مناسب برای علاقهمندان اکران شود. شنیدهام آقای شمقدری گفته است قرار است فیلم را برای کارشناسان و رسانهها به نمایش بگذارند. ما از این اقدام استقبال میکنیم. ما از نمایش فیلم در هر کجای کشور استقبال میکنیم. حال اینکه گفته میشود برای منتقدان میخواهند نمایش دهند، این نکته را بگویم که پیش از حضور فیلم در جشنواره برلین، در چند جلسه نمایش محدود و خانگی، فیلم را برای گروههایی از منتقدان و کارشناسان مستقل سینما و همچنین برخی از همکاران سینما، نمایش دادیم تا از نظرات آنها نیز بهرهمند شویم. الان هم از نمایش فیلم برای منتقدان و رسانهها استقبال میکنیم. ما علاقهمندیم و همیشه هم علاقه داشتهایم که پیش از نمایش فیلم در هر نقطهای از جهان، فیلم در کشورمان شانس دیده شدن پیدا میکرد، که متاسفانه امکان نمایش گسترده فیلم وجود نداشته است. امیدواریم که هرچه زودتر این اتفاق برای فیلم «پرده» بیفتد. گمان میکنم هماکنون بسیاری از علاقهمندان به سینما، کنجکاوند فیلمی را که توانسته جایزه خرس نقرهای جشنواره معتبر برلین را ببرد، ببینند.