| | |
احسان خوش‌بخت - کار خیلی خردمندانه‌ای نیست آغاز کردن روز با فیلمی دربارۀ کورۀ مخصوص سوزاندن جسد درگذشتگان (مرده‌سوزخانه) اما حدود یک ربع طول می کشد تا بفهمم این فضای شبه بیمارستانی/شبه کارخانه ای که همیشه چند نفر به دقت مشغول سابیدن و تمیز کردن در و دیوارش هستند به چه منظوری ساخته شده است. عنوان فیلم هست Gegenwart (توماس هایسه) و مشکل بزرگ آن فقدان طنز است یا شاید اصلاً بهتر می بود ورنر هرتزوگ این فیلم را می ساخت و به فیلم فعلی که فاقد مصاحبه یا کلام است مقداری مصاحبه به شیوۀ مستندهای اخیرش دربارۀ محکومان به اعدام اضافه می کرد که هم طنزی سیاه دارد و هم مانع محدود ماندن روایت در یک بعد می شود.
فیلم بعدی، «لبخند را روی لبت نگه دار» (روسودان چکونیا)، از گرجستان است و موضوعش تب شهرت و برنامه های تلویزیونی از نوع Eurostar که رقابت بر سر کمالات و زیبایی مطرح است. فیلم داستان ده زن، یا در واقع ده مادر گرجی است که وارد رقابتی این چنینی می شوند و با مدیران و گردانندگان زن ستیز برنامه طرف می شوند. اما به نقل از کریس فوجی وارا، مشکل بزرگ فیلم هایی دربارۀ سطحی بودن این است که خودشان سطحی از کار در می آیند و این یکی هم از این قاعده مستثنی نیست.
قدم زنان از Cineworld – سینمای 13 سالنۀ فرانسوی ساز شهر که یکی از دو میزبان فستیوال است – به سوی Filmhouse (که مثل سینماتک ادینبورو است) می روم. از کنار خانۀ کودکی شون کانری رد می شوم، خانه ای که به عنوان پسری شیرفروش در آن زندگی می کرد.
در راه به آدام و مری (قهرمان های گزارش روز اول) بر می خورم و آن ها من را به جیم هیکی، مدیر فستیوال در دهه 1980 و کسی که از دهه 1960 درگیر گرداندن فستیوال بود معرفی می کنند. جیم مردی است میانسال با قدی بلند و موی یک دست سفید. لبخندی موقر و عینکی با شیشه های بزرگ و همرنگ موهایش و پر از قصه های فراموش نشدنی از گرداندن فستیوال در سال هایی که فکس تنها راه ارتباط برقرار کردن و دعوت کردن فیلم سازان بوده است و دربارۀ خیلی از کشورها – مثل ژاپن – تنها راه نوشتن نامه بوده است. قصه هایی از دیر رسیدن فیلم ها، حلقه های جابجا شده و تایپ دستی بروشور فستیوال می گوید. باورش سخت است که ظرف بیست سال همه چیز آمده روی یک تلفن کوچک که در جیب کت جا می گیرد و ما را در هر زمان که اراده کنیم به هر جا که بخواهیم متصل می کند.
قهوه با جان آرچر تهیه کننده گلاسگویی و بعد تماشای مستند نیمی کریس مارکر- نیمی مارک کازینزوار خوائو پدرو رودریگز با نام «آخرین باری که ماکائو را دیدم». این فیلم نوعی مستند شهری است دربارۀ رجعت فیلمساز به ماکائو – شهری که قرن ها زیر سلطه پرتغال بود – و تفسیرش از شهر در تلفیقی از نماهای ثابت و گفتار متن شاعرانه و کنایه آمیز. بعد از مدتی داستانی جنایی و یک رومانس غیرعادی هم به مدل «ماکائو» (جوزف فون اشترنبرگ) وارد داستان می شود که با وجود نوآوری هایی که در آن هست، فیلم را خیلی زود به بیراهه می کشد.
فیلم بعدی، «لوکاس عجیب» (جان تورس) یکی از نوآورانه ترین کاربردهای صدا در سینماست. این فیلم فیلیپینی که به نوعی ادای دین به فیلم های اکسپلویتیشن سینمای آن کشور در دهه 1970 هم هست تصاویری است از زندگی در یک دهکده، اما با نقشی که صدا بازی می کند، ماهیت تصویر دگرگون می شود، تحریف می شود و تغییر پیدا می کند و همان تصاویر زندگی در روستای فیلیپینی به یک فیلم یک اکشن فانتزی استحاله پیدا می کنند. فیلم عجیبی بود، از آن نوع که هرگز فراموش نمی شود.
نمی دانم بعد از این فیلم چه به سرمان می زند که تصمیم می گیریم با جنیفر بارکر، که استاد مطالعات سینمایی در کنتاکی است، به یک مهمانی Karaoke برویم (کار محبوب ژاپنی ها که موسیقی بدون کلام از آهنگ های معروف پخش می شود و شما آوازش را می خوانید) و به آواز خواندن منتقدان و فیلم سازان و بچه های سینما بخندیم. یک دفعه سر و کلۀ فردردیک ادفلت و کارین آرهینیوس، فیلم سازان سوئدی که دیروز «فارو» را در فستیوال داشتند پیدا شد. وقتی به آن ها گفتم که تصاویر فیلم من را یاد فیلم های ویکتور شوستروم انداخته است، هر دو نگاهی به هم کردند و مثل این که رمال دیده باشند گفتند که داشته اند دقیقاً فیلم های شوستروم را قبل از ساخت «فارو» می دیده اند. چنین شد که پیوند دوستی برقرار شد و بعد یک ربع فردریک و جنیفر تصمیم گرفتند کاری از گروه ABBA اجرا کنند، اما خوشبختانه قطعه دلخواهشان در فهرست آهنگ های کامپیوتر نبود و قائله به همین جا ختم شد.
وقتی نیمه شب از کافه بزرگ زیرزمینی در سالن تراورس ادینبورو بیرون می آمدیم، منتقدان هنوز با شور مشغول آواز خواندن بودند. لحظه ای تاریخی هم آن وسط شکل گرفت که یکی از بلیط فروش های فستیوال شروع کرد به خواندن Son of a preacher man داستی اسپرینگ فیلد و چه خواندنی. یک ربع بعد ویدئوی اجرای پرشورش روی یوتیوب بود.
|
