سخنان صریح فريبرز عرب نيا در برنامه زنده "هفت" واكنش‌هاي متفاوتي در پي داشت : به جای قهرمان‌سازی کوتوله‌پروری می‌کنیم/ بازیگر جهانی داریم اما فیلم جهانی نداريم

سينماي ما- فریبرز عرب‌نیا از راکد بودن سیستم مدیریت فرهنگی گلایه کرد و پیرامون برخی مباحث بازیگری در سینمای‌ایران نقطه‌نظراتش را گفت. این بازیگر سینما و تلویزیون ایران که شامگاه 30 اردیبهشت در برنامه‌ی تلویزیونی «هفت» حاضر شده بود، در بخش ابتدایی سخنانش با انتقاد از بحث‌هایی که در برنامه‌های گذشته درباره بازیگری در سینمای ایران مطرح شده بود، گفت:‌ «برخلاف جراتی که این برنامه در ورود به بحث بازیگری داشت، اما اشکال اساسی این بحث‌ها در آنجا بود که راز ماندگاری، دستمزد و یا مشکلات بازیگر در سینمای ایران، تنها از زاویه مسئولیت و کاری که یک بازیگر باید انجام دهد دیده شده و متوجه نیستیم که مشکلات بازیگری در یک پیکره به هم پیوسته شکل می‌گیرد.»

عرب‌نیا با تشریح چارچوبی که برای یک بازیگر کامل مدنظرش است بیان کرد: «در مکتبی که من بیان می‌کنم بازیگر کامل باید صاحب ویژگی‌های خاصی باشد، به نظر من هر ویژگی از این مسائل حذف شود بازیگر ناقص خواهد بود.»

او در عین حال مطرح کرد: «البته طبیعی است یک بازیگر به مرور به سمت کمال پیش خواهد رفت. در واقع به نظر من فعالیت بازیگری مانند هرمی است که بازیگر هرچه از کف به سمت بالای هرم پیش می‌رود، ویژگی‌های بیشتری در وجود او تبلور خواهد یافت.»

عرب‌نیا با اشاره به این ویژگی‌ها گفت: «علاوه بر فیزیک بدنی، اندام و چهره مناسب که هر بازیگر باید از آن برخوردار باشد، هوش، قدرت روحی و جسمی، خلوص، صداقت و وفای به عهد، پایمردی، قدرت ریسک، سلامت جسم، آزادی خواهی و عشق به رهایی، نوجویی و میل به آموختن و اصالت، خلاقیت، بلند پروازی و به کم قانع نشدن در عین واقع‌بینی، از خود گذشتگی و ایثار، اخلاق و شرف و منش انسانی، عدالت‌طلبی و اعتدال، حقیقت‌طلبی، شناخت خود و خدا و در نظر داشتن مداوم حضرت مرگ برای یک بازیگر لازم است.»

او ادامه داد: «علاوه بر اینکه یک بازیگر باید در مورد چنین ویژگی‌هایی که عرض شد مراقبت‌های ویژه‌ای از خود داشته باشد، مسائل دیگر نیز در این مراقبت‌ها مهم است. به نظر من دومین مسئله‌ای که یک بازیگر باید به آن توجه داشته باشد حقوق بازیگر است که باید از طرف جامعه، مسئولین و خود او رعایت شود. یکی دیگر از مسائل تکالیف بازیگر است که نسبت به خود، مردم و مقام بازیگر تعریف می‌شود. همچنین ارتباط بازیگر با حیطه‌های مختلف و همچنین هدف یک بازیگر از کار خود مسائلی است که باید به آن توجه شود. به عنوان مثال در بحث حقوق و تکالیف متاسفانه از سوی مسئولین تنها به بحث درخواست تکالیف توجه می‌شود و در نقطه مقابل آن بحث‌های در نظر گرفتن حقوق بازیگر توجه چندانی نمی‌شود.»

بازیگر سریال «مختارنامه» در تشریح اعتدال و حقیقت‌طلبی که در سخنانش به آن اشاره کرده بود، خاطر نشان کرد: «به نظر من یک بازیگر کامل حتما باید از قدرت هماهنگی خوبی در شرایط سخت کار و الزاماتی که متن برای او ایجاد می‌کند، برخوردار باشد. درباره عدالت‌طلبی و اعتدال که یکی از ویژگی‌های یک بازیگر کامل است بعضی از مسائلی که مطرح می‌شود با معیارهای جهانی در تضاد است. در نظر من اعتدال یعنی بازیگر بتواند در تمام زمینه‌ها از افراط و تفریط بپردازد. حقیقت‌طلبی نیز به نظر من آن است که بازیگر وقتی می‌تواند جایگاه خودش را درک کند که در تمام زمینه‌ها به دنبال فهم وجود خودش در دنیا باشد.»

کوتوله‌پروری و کوتوله‌سازی به جای قهرمان‌پروری و قهرمان‌سازی

عرب نیا در پاسخ به سوال فریدون جیرانی مجری کارشناس برنامه مبنی بر اینکه تا چه میزان شرایط در سینمای ایران مانع از رسیدن بازیگران به این ویژگی‌های کامل است، گفت: «به نظر من شرایط بسیاری مانع از آن می‌شود که یک بازیگر به چنین شرایطی برسد. بازیگر، مسئولان، رسانه‌ها و همکاران باید به برخی قواعد تن دهند تا یک بازیگر بتواند مسیر تکاملی خود را طی کند.»

او با ذکر یک مثال ادامه داد: «متاسفانه در فرهنگ ما در سینما به خصوص در ده پانزده سال گذشته ما نمی‌دانستیم با قهرمان باید چه کاری انجام دهیم؟ بسیار تلاش کردیم قهرمان را بشکنیم تا راحت شویم. بازیگری که به سطح کمال می‌رسد جزو مفاخر ملی است که همه برای او زحمت کشیده‌اند و هزینه‌های بسیاری برای او داده شده است. در سال‌های اخیر در همه سطوح از قهرمان‌پروری و قهرمان‌سازی دوری کرده‌ایم. وقتی سیستم کوتوله‌سازی و کوتوله‌پروری را جایگزین قهرمان‌سازی و قهرمان‌پروری می‌کنیم نتیجه آن به راه افتادن سیل فیلم‌هایی است که اکنون روی پرده دیده می‌شود.»

عرب‌نیا افزود: «یکی دیگر از ایرادات مسئولان، مشکل نداشتن قدرت ‌اهم و فالاهم است. به گمان من دستگاه مدیریت فرهنگی از جمله مدیریت سینمایی باید به کلی تغییر کند. رهبر معظم انقلاب در سخنان اخیرشان عالی‌ترین دغدغه نظام اسلامی را عدالت معرفی کردند و فرمودند که اگرچه کارهای مناسبی در طول این 30 سال انجام شده است، اما مطلقا این کارها راضی‌کننده نیست و دیگر آزمون و خطا کافی است. چرا ایشان از واژه «مطلقا راضی کننده نیست» استفاده می‌کنند.»

او با بیان اینکه عدالت مفهومی نسبی نیست تصریح کرد: «به نظر من این جملات ایشان از نسبی نبودن عدالت نشات می‌گیرد. این جملات بسیار مهم است و در مقطعی بسیار حساس بیان شده و به نظر من این سخنان به مدیران مخصوصا مدیران فرهنگی هشدارهایی می‌دهد که ایشان از چنین وضعیتی راضی نیستند.»

بازیگر فیلم «شوکران»، اصلی‌ترین آفت در سینمای ایران را نوع نگاه به بحث خودی و غیر خودی دانست و خاطرنشان کرد: «در هر دوره دوستان برای خود تصمیماتی گرفتند و توجیهاتی مطرح کردند. در دوره‌های مدیریتی بیش از آنکه توجه به نخبگان مطرح باشد نزدیکان، آشنایان و کسانی که با قواعد آشنا نبودند و با این تعاریف آشنا نبودند، وارد میدان شدند و عملا دیدیم که عمدتا این افراد کار خود را بلد نبودند.»

او در ادامه سخنانش با انتقاد از سخنان مطرح شده در شب تهیه‌کنندگان سینمای ایران درباره بازیگری، گفت: «مقام معظم رهبری در سخنانشان به این نکته تاکید دارند که باید بدون پیش‌فرض خاصی تضارب آرا وجود داشته باشد، اما می‌بینیم در این سیستم کارگردان، تهیه‌کننده و مسئول به بازیگر توجهی نمی‌کنند. در شب تهیه کنندگان سینمای ایران یکی از بازیگران پیشکسوت روی صحنه رفت و متن بلندی را در توجیه اینکه چرا به بازیگران توجه نشده است، خواند. می‌تواند آن تعابیر درست باشد که من با آنها کاری ندارم، اما شما نمی‌توانید در هیچ جای دنیا فیلمی را بدون بازیگر در نظر بگیرید. در یک کشور سینمایی را مثال بزنید که به بازیگر اهمیت نمی‌دهند. چرا مقام بازیگر در سینمای ایران لوث شده است؟!»

بازیگر مقامی خداجوی دارد

عرب‌نیا در بخش دیگری از سخنانش مقام بازیگر را یک مقام خداجوی دانست و گفت: «وقتی از ریشه تاریخ شکل‌گیری بازیگری را جستجو کنیم، می‌بینیم آنها آدم‌ها و کسانی بودند که ساحرگونه در نزد مردم مقام خدای‌گونه داشته‌اند و تمنیات، آرزوها، ترس‌ها و تردیدهای آنها را به عینیت تبدیل کرده‌اند. این حرف کمی نیست. این مطلب جامعه را از بسیاری از مسائل خلاص می‌کند. همین است که در جهان مدرن از طریق فوتبال، بورس و ... تب و تاب جامعه را هدایت می‌کنیم در مناطقی به خصوص در هالیوود جامعه را از طریق شمایل‌سازی از بسیاری از سموم پاک می‌کنند و ایده‌آل‌های خود را از طریق این بازیگران به جامعه تزریق می‌کنند.»

بازیگر جهانی داریم اما فیلم جهانی خیر

او با اشاره به اینکه نمی‌توان الگوهای بازیگری در غرب را در سینمای ایران به کار گرفت، عنوان کرد: «ما متاسفانه متوجه نیستیم که سیستم غرب با سیستم سینمایی ما زمین تا آسمان فرق می‌کند. نمی‌توان الگوهای غرب را برای سینمای ایران به کار بگیریم. ما در همین برنامه «هفت» کسی را در کسوت تهیه‌کننگی، مقام روزنامه‌داری و مجله‌داری و خیلی از عرصه‌های دیگر داشتیم که با جرات و جسارت می‌گوید ما بازیگر جهانی نداریم. در این بین هم از تام کروز نام برده می‌شود. این درست است، اما مگر بازیگر جهانی از جمله همین تام کروز چمدانش را دست می‌گیرد و تنهایی جهانی می شود؟‌ یا به واسطه حضور در یک فیلم جهانی با معیارهای جهانی امکان بروز پیدا می‌کند؟! یا به واسطه یک تهیه‌کننده با سواد جهانی امکان بروز پیدا می‌کند؟! بله ما سینما، تهیه‌کننده و فیلم جهانی نداریم.»

او خاطرنشان کرد: «درباره بازیگرهایی صحبت می‌کنم که می‌تواند شمایل جامعه باشد. درباره حضور جهانی نیز موافق و حامی حضور سینمای ایران در عرصه جهانی به هر شکل و با هر گونه فیلمی هستم، اما به عنوان مثال در «جدایی نادر از سیمین» که فیلمی بسیار خوب است کدام یک از بازیگرانش پیشنهاد بازی در یک فیلم بین‌المللی دارند؟»

این بازیگر سینما در عین حال با بیان اینکه ما بازیگر جهانی در کشورمان داریم گفت: «ما بازیگر جهانی داریم. به عنوان مثال می‌توان از مجموعه بازیگران «مختارنامه» که به چند زبان ترجمه شده و در حال پخش است نام برد. اگر این بازیگران نمی‌توانستند با تماشاگر و فرهنگ‌های مختلف ارتباط برقرار کنند که این سریال تا این حد مخاطب نداشت. پس بازیگران توان حضور در عرصه جهانی را دارند، اما فیلمش را نداریم.»

عرب‌‌نیا در ادامه با اشاره به سخنان علیرضا داودنژاد درباره کار با نابازیگر در فیلم‌هایش بیان کرد: «ایشان در مورد کار با نابازیگر آنچنان حساس و متوجه خروجی کارش است که بازیگر نابازیگر را آهسته، تر و خشک می‌کند و به هدف می‌رساند. متاسفانه در موارد غیر از این، ما به راحتی در سینمای ایران هر از راه رسیده‌ای را به واسطه آشنایی با تهیه‌کننده و کارگردان در فیلم وارد می‌کنیم، این ساختار غلط است.»

او افزود: «ما تنها سینمایی در جهان هستیم که وقتی تهیه‌کننده یا کارگردان از بازیگری خوششان نمی‌آید نقشش را حذف می‌کنند و متوجه نیستند که به فیلم ضربه می‌زند. البته حدود 10 درصد از کارگردانان و پنج درصد از تهیه‌کنندگان هستند که تمام سختی حفظ استانداردهای سینما، سینمای شریف و تمام ظلم و جور مقابله با مسئولینی که متوجه خطیر بودن شرایط نیستند را به دوش می‌کشند. من راجع به سیستم صحبت می‌کنم و از مسئولین و دوستانم می‌خواهم که این سخنان را با سعه‌صدر گوش کرده و بحث را شخصی نکنند.»

ورود مسئولان به مسائلی مانند دستمزد بازیگران در تله افتادن است

عرب‌نیا ورود مسئولان سینمایی به موضوع لغو قرارداد دستمزد یکی از بازیگران را یکی از دام‌هایی دانست که مسئولان به آن گرفتار شدند.

او در این باره اظهار کرد: «زمانی من با تهیه‌کننده صحبتی می‌کنم که اسپانسری مثلا دو میلیاردی برای یک فیلم می‌آورم و خودم یک میلیارد آن را برداشت می‌کنم. این مسئله یکی از راه‌های تبلیغاتی است که افراد برای مطرح کردن خود عنوان می‌کنند و به نظر من یکی از اشکالات مسئولان این بود که در چنین مسائلی که نوعی دام برای مطرح شدن است، ورود می‌کنند.»

این بازیگر سینما با انتقاد از حمایت نکردن مسئولان از بازیگران تصریح کرد: «آیا گلشیفته فراهانی سرمایه ما در زمینه بازیگری بود یا خیر؟ او چرا رفت؟ من کاری با عقاید و رفتارهای سیاسی افراد ندارم. اما چرا مسئولین باید از یک بازیگر حمایت نکنند که شمایل او شکسته شده و افرادی کوتوله با افکاری پست به عنوان شمایل مردم مطرح شوند؟»

ارزیابی مدیریت فرهنگی

عرب‌نیا در ادامه سخنانش در ارزیابی مدیریت فرهنگی اظهار کرد: «سیستم مدیریت ما به خصوص مدیریت فرهنگی که ما از آن استفاده می‌کنیم یک سیستم فاسد است. البته این فساد به معنای فحشا در نظر من نیست. بلکه منظورم بدون تحرک بودن این سیستم است. یعنی سیستم مثل آب راکد شده است که باید عوض شود چرا که این سیستم بر اساس ترس بنا شده است. البته این موضوع در سخنان حضرت علی (ع) نیز دیده می‌شود که ایشان می‌گویند بزرگترین گناه ترس است. به نظر من یک سیستم مدیریت غلط بر اساس ترس بنا شده است، این ترس می‌تواند از مسائل مختلف و متنوعی باشد.»

عرب‌نیا با انتقاد از یکی از مهمانان شب‌های گذشته برنامه هفت که درباره مسائل بازیگری و ورود بازیگران به سینمای ایران سخن می‌گفت بیان کرد:‌ «وقتی چنین شرایطی پیش می‌آید می‌بینیم که فردی به این برنامه آمده و می‌گوید که تمام بازیگرانی که من به سینما وارد کردم بر اساس قواعد و ضوابط بوده‌اند. این سخنان روبروی دوربین‌های تلویزیونی و در برابر مردمی بیان می‌شود که می‌دانند او دروغ می‌گوید. بسیاری می‌دانند که ایشان تعداد زیادی از بازیگران را با دریافت پول از خیابان به سینما آورده است.»

او با تاکید بر این نکته که منظور او از این انتقادها در مورد یک مدیریت خاص نیست گفت: «من تنها در مورد سیستم فعلی مدیریت فرهنگی در جامعه صحبت نمی‌کنم، بلکه تمام مدیریت‌های گذشته را وارث سیستم غلطی می‌دانم که ریشه در قبل از انقلاب اسلامی دارد. ما باید یک بار برای همیشه تکلیف خودمان را با این ریشه غلط مشخص می‌کردیم و آن را کنار می‌گذاشتیم، اما این کار را نکردیم.»

عرب‌نیا در پایان سخنانش تصریح کرد: «اگرچه ما انتقادهای فراوانی را به سیستم‌های فرهنگی وارد می‌کنیم، اما در همین سیستم‌ها نیز افرادی هستند که سعه صدر بسیاری داشته و باید از خدا خواست که به آنها قدرتی بیش از گذشته دهد که به مدیریت فرهنگی کشور خدمت کنند.»

او همچنین گفت: «چرا ما کارگردانی داریم که به دلیل اختلاس بیش از یک دهه در زندان بوده است و وقتی از زندان بیرون می‌آید به او مجوز کارگردانی می‌دهیم؟! اما کارگردان جوانی داریم که فیلمنامه‌هایشان رد می‌شود. کارگردانانی هستند که آثار درخشانی ساخته‌اند، اما متاسفانه کارهایشان مجوز نمی‌گیرد.»

دانلود

نظرات