| | |
سینمای ما-برگزاری جشنواره‌های معتبر کن، برلین و ونیز، اعطای جایزه‌ی اسکار و گلدن‌گلوب، درگذشت بزرگانی چون «کلود می‌لر»، «تونی اسکات»، اکران فیلم جدید کیارستمی در کن و... از جمله مهم‌ترین رویدادهای سینمای جهان در سال ۲۰۱۲ بودند.
با نزدیک شدن به پایان سال ۲۰۱۲ میلادی، نگاهی می‌اندازیم به مهم‌ترین رویدادهای سینمای جهان که در سال ۲۰۱۲ رقم خوردند و البته برای سینمای ایران نیز پیام‌آور شادی بودند.
** هشتادوچهارمین مراسم اعطای جوایز اسکار روز ۲۶ فوریه (۸ اسفند) درحالی برگزار شد که فیلم «جدایی نادر از سیمین» به کارگردانی اصغر فرهادی برای اولین‌بار جایزه اسکار را نصیب سینمای ایران کرد. فیلم «هنرمند» ساختهٔ «میشل هازاناویچس» با کنار زدن رقیبان سرسختی چون «نیمه‌شب در پاریس»، «هیوگو» و «درخت زندگی» موفق به کسب جایزه بهترین فیلم شد و «هازاناویچس» نیز برای این فیلم جایزهٔ اسکار بهترین کارگردانی را دریافت کرد. در بخش بهترین بازیگر نقش اول مرد، «ژان دوژاردین» در حضور «جرج کلونی» و «براد پیت» جایزهٔ اسکار را برای فیلم «هنرمند» دریافت کرد و «مریل استریپ» برای سومین‌بار توانست جایزه اسکار بهترین بازیگر زن را این‌بار برای فیلم «بانوی آهنین» به دست آورد.
** مراسم اعطای جوایز آکادمی بافتا که از آن به عنوان اسکار بریتانیا یاد می‌شود روز ۲۷ می‌در خانه‌ی اپرا سلطنتی لندن برگزار شد. فیلم «هنرمند» در هفت بخش بهترین فیلم، کارگردانی، بازیگر مرد (ژان دوژاردین)، فیلمنامه غیراقتباسی، موسیقی، فیلمبرداری و طراحی لباس جوایز بافتا را به خانه برد. جایزهٔ بهترین بازیگر زن به «مریل استریپ» برای «بانوی آهنین» رسید. فیلم «پوستی که در آن زندگی می‌کنم» ساختهٔ «پدرو آلمادوار» با کنار زدن «جدایی نادر از سیمین» بهترین فیلم خارجی نام گرفت.
** شصت‌ونهمین مراسم اعطای جوایز گلدن‌گلوب روز ۱۵ ژانویه با اعطای جایزه بهترین فیلم خارجی به «جدایی نادر از سیمین» برگزار شد. در بخش بهترین فیلم، «فرزندان» ساختهٔ «الکساندر پاین» به عنوان بهترین اثر انتخاب شد. جایزه بهترین بازیگر مرد به «جرج کلونی» برای «فرزندان» رسید و در بخش بهترین کارگردانی، «مارتین اسکورسیزی» برای فیلم «هیوگو» انتخاب شد.
** شصت‌ودومین جشنواره فیلم برلین به عنوان سومین رویداد سینمایی معتبر دنیا درحالی از نهم فوریه با نمایش فیلم «بدرود ملکه» آغاز شد که «اصغر فرهادی» یکی از داوران بخش بین‌الملل بود و «مایک لی»، کارگردان سر‌شناس انگلیسی ریاست هیات داوران را برعهده داشت. برادران «تاویانی» کارگردانان مطرح ایتالیائی با فیلم «سزار باید بمیرد» خرس طلای بهترین فیلم برلیناله را کسب کردند. جایزهٔ بزرگ هیات داوران نیز به «بنس فیلگاف» کارگردان فیلم «فقط باد» از مجارستان اعطا شد. خرس طلای افتخاری جشنوارهٔ برلین ۲۰۱۲ نیز به پاس یک عمر دستاورد سینمایی نصیب «مریل استریپ»، بازیگر سر‌شناس آمریکایی شد.
** شصت‌وپنجمین جشنواره فیلم کن به عنوان معتبر‌ترین رویداد سینمای دنیا از ۱۶ می‌با نمایش فیلم «قلمروی طلوع ماه» آغاز به کار کرد. حضور نام‌های آشنایی چون «میشل هانکه»، «دیوید لینچ»، «کن لوچ»، «آلن رنه»، «ژاک آئودیار» و «دیوید کراننبرگ» گرمای مضاعفی به بخش رقابتی جشنوارهٔ کن داده بود. امسال «نانی مورتی»، کارگردان سر‌شناس ایتالیایی رییس هیات داوران بود که در پایان فیلم «عشق» ساختهٔ میشل هانکه جایزه نخل طلا را به دست آورد. همچنین فیلم جدید «عباس کیارستمی» با نام «مثل یک عاشق» بود که در بخش رقابتی نمایش یافت. «ماتئو گارونه»، کارگردان سر‌شناس ایتالیایی جایزه بزرگ جشنواره کن را برای فیلم «واقعیت» از دست لیلا حاتمی گرفت. جایزه هیئت داوران کن نیز به فیلم «سهم فرشته» به کارگردانی «کن لوچ» اعطا شد. فیلم «چهارپایان حیات‌وحش جنوب» ساختهٔ «بن زیلتین» جایزهٔ دوربین طلای کن را کسب کرد.
هانکه
** پنجاه‌ونهمین جشنواره فیلم سیدنی روز ۶ ژوئن با نمایش فیلم «برای کودکان مناسب نیست» از استرالیا آغاز شد و روز ۱۷ ژوئن با نمایش فیلم «امنیت تضمین نیست» از آمریکا خاتمه یافت و جایزه ۶۰ هزار دلاری بهترین فیلم در این جشنواره در حضور فیلم برندهٔ خرس طلای «سزار باید بمیرد» به فیلم «آلپ» ساختهٔ «یورگوس لانتیموس» از یونان رسید. فیلم «سوت پایان» به کارگردانی نیکی کریمی نیز یکی از فیلم‌های بخش اصلی این جشنواره بود.
** سی‌وچهارمین دوره جشنواره فیلم مسکو از ۲۱ ژوئن کار خود را در پایتخت روسیه آغاز کرد. هیات داوران این جشنواره به ریاست کارگردان برندهٔ اسکار «نیکیتا می‌خالکوف» از میان ۱۷ فیلم بخش مسابقه فیلم «جانک هارت» ساختهٔ «تینج کریشنان» از انگلیس را به عنوان بهترین فیلم جشنواره انتخاب کرد. فیلم «روییدن در باد» ساختهٔ رهبر قنبری نیز در بخش مسابقه به روی پرده رفت. جایزهٔ ویژه هیات‌داوران به فیلم «تاریخ انقضا» به کارگردانی «کنیا مارکز» از مکزیک و جایزهٔ بهترین کارگردانی را «اندری پوشکین» با درام تاریخی «مغولان» برای کشور میزبان بدست آورد. در جریان برگزاری جشنواره فیلم مسکو از «تیم برتون» کارگردان سر‌شناس آمریکائی با اهدای جایزه یک عمر دستاورد هنری تقدیر شد.
** چهل‌وهفتمین جشنواره فیلم کارلووی واری به عنوان یکی از معتبر‌ترین رویدادهای سینمایی اروپا از ۲۹ ژوئن آغاز شد که فیلم «پلهٔ آخر» به کارگردانی «علی مصفا» از ایران جایزه بهترین بازیگر زن را برای «لیلا حاتمی» به ارمغان آورد. گوی بلورین بهتربن فیلم جشنواره به ارزش ۲۵ هزار دلار به «تقریبا مرد» از نروژ ساختهٔ «مارتین لوند» تعلق گرفت و جایزهٔ ویژه هیات داوران به فیلم «توطئهٔ ایتالیایی» رسید. امسال همچنین از «هلن می‌رن»، بازیگر سر‌شناس انگلیسی برندهٔ اسکار و «سوزان ساراندون»، بازیگر سر‌شناس آمریکایی با اهدای گوی بلورین افتخاری یک عمر دستاورد سینمایی تقدیر شد.
** شصت‌وپنجمین جشنواره فیلم لوکارنو در حالی ۲۱ مرداد ماه به کار خود پایان داد که هیات داوران این جشنواره به ریاست «آپیچاتپونگ ویراستاکول»، جایزهٔ یوزپلنگ طلایی بهترین فیلم را همراه با جایزه ۹۲ هزار دلاری به فیلم «دختری از ناکجا» به کارگردانی «جان کلود بیرسو» محصول فرانسه تقدیم کرد. در مراسم پایانی اهدای جوایز نیز چهره‌های سر‌شناسی چون «گائل گارسیا برنال»، «هری بلافونته»، «جانی تو»، «شارلوت رمپلینگ» جایزه یک عمر دستاورد سینمایی این جشنواره را دریافت کردند.
** شصت‌ونهمین جشنواره فیلم ونیز به عنوان قدیمی‌ترین رویداد سینمایی جهان فیلم «پیه‌تا» از کره‌جنوبی را به عنوان بهترین فیلم این جشنواره و برنده شیر طلا معرفی کرد. جایزه شیر نقره‌ای بهترین کارگردانی به فیلم «استاد» ساخته «پائول توماس اندرسون» از آمریکا، جایزه ویژه هیات داوران به فیلم «بهشت: اعتقاد» ساخته «اولریش سیدل» از اتریش، جایزه بهترین بازیگر مرد بصورت مشترک به «فیلیپ سیمور هافمن» و «یوآخین فونیکس» برای فیلم «استاد» و جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره ونیز نیز به «هاداس یارون» تعلق گرفت. همچنین جایزه شیر طلای افتخاری یک عمر دستاورد سینمایی به «فرانچسکو روسی» اعطا شد و «اسپایک لی»، کارگردان سر‌شناس آمریکایی جایزه افتخار یک فیلمساز را از این جشنواره معتبر سینمایی دریافت کرد.
** شصتمین جشنواره فیلم سن‌سباستین به عنوان مهم‌ترین رویداد سینمایی کشورهای اسپانیولی در حالی به کار خود پایان داد که فیلم «در خانه» ساخته «فرانسوا اوزون» برنده صدف طلایی بهترین فیلم این جشنواره شد و صدف نقره‌ای فیلم برگزیده هیات‌داوران به «سفید برفی» نماینده سینمای اسپانیا در اسکار ۲۰۱۳ رسید. از دیگر برگزیدگان جشنواره سن‌سباستین می‌توان به «ماکارنا گارسیا» به عنوان برنده صدف نقره‌ای بهترین بازیگر زن و «ماکارنا گارسیا» به عنوان برنده جایزه بهترین بازیگر مرد برای ایفای نقش در فیلم «مرد مُرده و خوشحالی» اشاره کرد.
** مراسم سالانه اعطای جوایز آکادمی فیلم اروپا در حالی در کشور مالت برگزار شد که فیلم «عشق» ساخته میشل هانکه توانست بیشترین جایزه را در این رویداد سینمایی کسب کند.
فیلم «عشق» علاوه‌بر جایزه بهترین فیلم، جایزه بهترین کارگردانی را نیز برای «میشل هانکه» به ارمغان آورد. در جریان برگزاری این مراسم از «هلن می‌رن»، بازیگر انگلیسی برنده اسکار برای فعالیت موثر در دنیای سینما تقدیر شد و «برناردو برتولوچی»، کارگردان سر‌شناس و برنده اسکار ایتالیایی نیز جایزه یک عمر دستاورد هنری دریافت کرد.
نامدارانی که چهره در نقاب خاک کشیدند...
** «تونینو گوئرا»، نویسنده، شاعر و فیلمنامه‌نویس سر‌شناس ایتالیائی یکی از اولین چهره‌های درخشان هنر سینما بود که در نیمهٔ اول سال ۲۰۱۲ درگذشت. این فیلمنامه‌نویس نابغه روز ۲۱ مارس (دوم فروردین) در سن ۹۲ سالگی درگذشت. «گوئرا» طی چند دهه فعالیت در دنیای سینما، نگارش فیلمنامهٔ کارگردانان معروفی چون «فدریکو فلینی»، «می‌کل‌آنجلو آنتونیونی»، «آندری تارکوفسکی»، «ماریو مونیچلی»، «فرانچسکو روسی»، «ویتوریو دسیکا» و برادران «تاویانی» را برعهده داشت. «گوئرا» فیلمنامه‌نویس پرکاری بود و برای بیش از ۱۰۰ فیلم، فیلمنامه نوشت که بسیاری از آن‌ها از شاهکارهای سینمای مدرن و هنری اروپا به شمار می‌روند که از جملهٔ آن‌ها می‌توان به «آمارکورد»، «شب»، «ماجرا»، «کسوف»، «نوستالژیا»، «ابدیت و یک روز»، «سفر به سیترا»، «نگاه خیرهٔ اولیس»، «هرج و مرج» و «شب سن لارنزو» اشاره کرد. گوئرا سه‌بار برای فیلم‌های «آگراندیسمان»، «آمارکورد» و «کازانووا ۷۰» نامزد دریافت جایزهٔ اسکار بهترین فیلمنامه شد.
** یکی دیگر از شاخص‌ترین چهره‌هایی که دنیای سینما در نیمهٔ اول ۲۰۱۲ از دست داد، «کلود می‌لر» کارگردان معروف سینمای فرانسه بود که روز چهارم آوریل (۱۶ فروردین) بر اثر بیماری طولانی‌مدت در خانه‌اش در پاریس در ۷۰ سالگی درگذشت. «می‌لر» در مدت ۵ دهه حضور درخشان در سینما موفق به ساخت ۲۰ فیلم بلند شد که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به «دزد کوچک»، «خوشحالم مادرم زنده است»، «بازجو»، «بهترین راه برای قدم زن»، «یک راز» و «مدار مرگ‌بار» اشاره کرد. وی در سال ۲۰۰۰ با فیلم «از زن و معجزه» در بخش رقابتی جشنوارهٔ برلین نامزد جایزهٔ خرس طلا بود که جایزهٔ فیپرشی را کسب کرد. «کلود می‌لر» دوبار با فیلم‌های «لیلی کوچک» و «سفر گروهی» نامزد نخل طلای جشنوارهٔ کن شد و در سال ۱۹۹۸ جایزهٔ هیات داوران جشنوارهٔ کن را کسب کرد. این کارگردان سر‌شناس در سال ۱۹۸۱ با ساخت فیلم دلهره‌آور «حفاظ دید» در محافل جهانی به شهرت رسید.
** «کانه‌تو شیندو» کارگردان سر‌شناس و پرکار ژاپنی روز ۲۹ می(نهم خرداد) بر اثر کهولت سن در ۱۰۰ سالگی درگذشت تا سومین چهرهٔ سینمائی برجسته باشد که در نیمهٔ اول سال ۲۰۱۲ دار فانی را وداع می‌گوید. این کارگردان کهنه‌کار که دومین کارگردان سالخورده‌ی سینمای جهان بود، در سال ۱۹۹۶ از سوی آکادمی فیلم ژاپن به عنوان بهترین کارگردان سینمای این کشور معرفی شد و در جشنوارهٔ فیلم مسکو سه بار موفق به کسب جایزهٔ اول جشنواره شد. آخرین ساختهٔ او با نام «کارت پستال» سال گذشته نمایندهٔ سینمای ژاپن در بخش خارحی جوایز اسکار بود. این فیلم جایزهٔ ویژه هیات‌داوران جشنواره توکیو را گرفت و در جوایز فیلم آسیا نیز نامزد بهترین فیلم و فیلمنامه بود.
** «نورا افرون»، کارگردان و فیلمنامه‌نویس سر‌شناس آمریکائی روز ۲۶ ژوئن (ششم تیر) پس از سال‌ها مبارزه با سرطان در بیمارستانی در نیویورک دار فانی را وداع گفت. «افرون» در طول سال‌ها فعالیت سینمایی هشت فیلم بلند را کارگردانی کرد که آخرین آن‌ها در سال ۲۰۰۹ با نام «جولی و جولیا» با بازی «مریل استریپ» به پردهٔ سینما‌ها آمد. وی عنوان فیلمنامه‌نویس افتخارات متعددی به دست آورد و برای آثار سر‌شناسی چون «بی‌خوابی در سیاتل»، «چوب ابریشمی» و «وقتی هری سالی را دید» نامزد جایزهٔ اسکار بهترین فیلمنامه شد. دو بار نامزدی جایزه اسکار و یک جایزه بافتا برای فیلمنامه‌نویسی از افتخارات این کارگردان و فیلمنامه‌نویس است.
** هشتم جولای ۲۰۱۲ مصادف با درگذشت «ارنست بورگنین»، بازیگر اسکاری تلویزیون، سینما، تئاتر و فعال در عرصهٔ صداپیشگی بود. این بازیگر که ۶۰ سال از عمر خود را در عرصه‌های مختلف هنری سپری کرده بود، در اثر اختلالات کلیوی در بیمارستانی در لس‌آنجلس در سن ۹۵ سالگی درگذشت. اولین حضور جدی «بورگنین» در سینما بازی در فیلم «از اینجا تا ابدیت» در سال ۱۹۵۳ بود. او در سال ۱۹۵۵ برای بازی در فیلم «مارتی» جایزهٔ اسکار را از دستان «گریس کلی» دریافت کرد.
ا
** «تونی اسکات»، تهیه‌کننده و کارگردان انگلیسی و برادر «ریدلی اسکات» کارگردان سر‌شناس هالیوودی در تاریخ ۱۹ آگوست ۲۰۱۲ پس از پریدن از پل وینسنت توماس در سن‌پدرو کالیفرنیا جان خود را از دست داد. مقامات آمریکایی پس از پیدا شدن جسد وی اعلام کردند که به احتمال زیاد این کارگردان ۶۸ ساله دست به خودکشی زده است و پس از پس از اعلام نتایج معاینات کالبدشکافی مشخص شد که وی براثر ابتلا به ضایعه روحی و استفاده پیش از حد از داروهای ضدافسردگی و خواب‌آور اقدام به خودکشی کرده است. معروف‌ترین اثر تونی اسکات فیلم «تاپ گان» بود که وی در سال ۱۹۸۵ آن را به روی پرده برد و این فیلم توانست به فروش ۱۷۶ میلیون دلاری دست پیدا کند. «مردی در آتش»، «پلیس بورلی هیلز ۲»، «هانگر»، «دژا وو»، «انتقام»، «توقف‌ناپذیر»، «دشمن کشور»، «دومینو»، «جاسوس‌بازی «، «هوادار»، «رومنس واقعی»، «روزهای تندر»، «گرفتن پلهام ۱۲۳» از آثار مورد توجه این کارگردان انگلیسی بودند.
** «کوجی واکاماتسو»، فیلمساز ژاپنی سال ۲۰۱۲ آسیا روز ۱۷ اکتبر ۲۰۱۲ در سن ۷۶ سالگی درگذشت. وی که چند هفته قبل از مرگش در «جشنواره فیلم بوسان» جایزهٔ بر‌ترین فیلمساز سال ۲۰۱۲ قارهٔ آسیا را دریافت کرده بود، طی شش دهه فعالیت سینمایی خود بیش از ۱۰۰ فیلم ساخت. «واکاماتسو» در سال ۲۰۱۰ با فیلم «کرم ابریشم» که یک فیلم انتقادی دربارهٔ ژاپن دههٔ ۱۹۳۰ بود، نامزد دریافت خرس نقره‌ای جشنوارهٔ فیلم برلین شد.
** «خوزه لوئیس بورائو»، فیلمساز، تهیه کننده و نویسنده سر‌شناس اسپانیایی که وی را با عنوان پدرخوانده سینمای اسپانیا می‌شناسند در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۲ در سن ۸۳ سالگی درگذشت. ورائو» کارگردان فیلم «شکارچیان» بود که یکی از مشهور‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای اسپانیا محسوب می‌شود. وی توانست با این شاهکار سینمایی «صدف طلایی» جشنواره فیلم سن‌سباستین را کسب کند و نام خود را به عنوان یکی از برجسته‌ترین سینماگران اسپانیا ثبت کند. این کارگردان مجرب اسپانیایی طی عمر هنری خود تنها ۹ فیلم را کارگردانی کرد که از میان آن‌ها می‌توان به فیلم‌های «B باید بمیرد» محصول ۱۹۷۵ و «روی خط» محصول ۱۹۸۴ درباره مرز مشترک آمریکا و مکزیک اشاره کرد.
افتخارات جهانی که نصیب سینمای ایران شد...
** پنجاه‌وششمین مراسم اعطای جوایز فیلم «دیوید دوناتلو» که از آن به عنوان اسکار سینمای ایتالیا یاد می‌شود، جایزه بهترین فیلم خارجی را به «جدایی نادر از سیمین» اعطا کرد. این فیلم در حالی به عنوان بهترین فیلم خارجی معرفی شد که کارگردانان سر‌شناسی چون «مارتین اسکورسیزی» (هیوگو)، «ترنس مالیک» (درخت زندگی) و «جرج کلونی» (عید مارس) از دیگر نامردهای این بخش بودند.
** شصت‌ودومین جشنوارهٔ فیلم برلین با حضور اصغر فرهادی به عنوان یکی از داوران بخش بین‌الملل همراه بود. جشنوارهٔ برلین سال گذشته خرس طلای بهترین فیلم و دو خرس نقره‌ای بهترین بازیگری و بهترین فیلمنامه را به «جدایی نادر از سیمین» داده بود.
** در حاشیهٔ شصت‌وپنجمین جشنوارهٔ فیلم کن، اولین جایزهٔ رسانه‌ای اتحادیه اروپا به «اصغر فرهادی» برای پروژهٔ فیلم جدیدش اهدا شد. جایزه رسانه‌ای اتحادیه اروپا توسط داوران مستقل و اعضای کمیسیون آموزش، فرهنگ، زبان و جوانان اتحادیهٔ اروپا به پروژه‌هایی اهدا می‌شود که سهمی متعهدانه در توسعهٔ چند فرهنگی ایفا می‌کنند. اینجایزه برای پروژهٔ مشترک فرهادی و «الکساندر موله گی» از کمپانی «ممنتو» که قرار است از پائیز در فرانسه ساخته شود به این دو اعطا شد.
** یکی از مهم‌ترین اتفاقات شصت‌وپنجمین جشنوارهٔ فیلم کن، حضور دوبارهٔ عباس کیارستمی در بخش رقابتی بود. کیارستمی که یک‌بار برای فیلم «طعم گیلاس» نخل طلای کن را دریافت کرده است، این‌بار نه به عنوان نمایندهٔ ایران، که با فیلم «مثل یک عاشق» محصول مشترک فرانسه و ژاپن در بخش رقابتی کن حضور یافت. کیارستمی در سال ۱۹۹۳ بر مسند داوری جشنوارهٔ کن نشست و سال بعد از آن فیلم «زیر درختان زیتون» را در بخش مسابقهٔ کن به نمایش گذاشت.
** فیلم «روئیدن در باد» ساختهٔ رهبر قنبری در سی‌وچهارمین جشنواره فیلم مسکو به نمایش درآمد و استقبال گسترده مخاطبان روس از این اثر، باردیگر جهان شمولی و ماندگاری سینمای ایران را به تصویر کشید. این فیلم داستان زندگی دشوار نوجوانی به نام اصلان است که همراه با خانوادهٔ کوچ‌نشین خود در دامنه کوه‌های سبلان در اردبیل طعم تلخ زندگی را تجربه می‌کند.
** فیلم «پلهٔ آخر» ساخته علی مصفا در چهل‌وهفتمین جشنوارهٔ فیلم کارلووی واری که یکی از معتبر‌ترین رویدادهای سینمای اروپا به شمار می‌رود، موفق به کسب دو جایزه شد. این فیلم که یکی از ۱۲ نامزد اصلی دریافت جایزه اول جشنواره کارلووی واری بود، توانست جایزهٔ بهترین بازیگر زن را برای لیلا حاتمی و همچنین جایزهٔ فدراسیون بین‌المللی منتقدین فیلم (فیپرشی) را به همراه بیاورد.
گزارش از مترجم ایسنا: حسین شایسته
|
