| | |
سینمای ما- اکران فیلم دیگری از محصولات پویافیلم، به کارگردانی حسین فرحبخش و عبدالله علیخانی باعث شد به عقب برگردیم و کارنامه شرکتی را بررسی کنیم که نامش با سینمای بدنه گره خورده و در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 تعدادی از پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین فیلم‌های سینمای ایران را ساخت. فیلم‌هایی که البته همان موقع هم مورد حمله و انتقاد اکثریت منتقدان قرار گرفت که به دنبال سینمایی روشنفکرانه‌تر و با دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی بودند.
شاید مهم‌ترین عامل هم همین منتقدان بودند که سیستم فرحبخش را از ساخت فیلم‌های استانداردی مانند «آواز قو» در سینمای بدنه، پنج سال بعد به فیلم بدی مانند «زن‌ها فرشته‌اند» رساندند که با وجود بازیگران متعدد و استفاده از ستاره‌ها، نه تنها داستان و بازی‌ها و منطق روایی و کارگردانی از یک فیلم خوب یا حتی متوسط فاصله زیاد داشتند که حتی در هدف اصلی فرحبخش یعنی جذب مخاطب هم ناموفق بود.
پویافیلم مهم می‌شود
فرحبخش تهیه‌کنندگی را در سینما از سال 1366 شروع کرد. از همان اولین فیلم‌هایش هم نشان داد که این بار در این فیلم‌ها به جای کارگردانان مولف، تهیه‌کننده مولف پا به عرصه سینمای ایران گذاشته است. خوب یا بد، فرحبخش یکی از معدود تهیه‌کنندگان بخش خصوصی سینمای ایران بود که همگان معتقد بودند و هستند به سبک زمان استودیویی فیلم می‌سازد. نتیجه کار را در نظر نگیرید، اما فرحبخش دقیقا با اعتقاد به همان سیستم حرف اول و آخر را در فیلم‌هایش می‌زند. رد پای او را در همه فیلم‌هایش می‌شود دید. طبق همان سیستم فرحبخش معتقد به استفاده از ستاره‌ها در فیلم‌هایش است.
موسیقی اهمیت زیادی دارد البته نه اینکه اهمیتی به موسیقی شاهکار یا پنهان در فیلم بدهد. فرحبخش موسیقی‌ای می‌خواهد که ویژگی‌های هر سکانس را پررنگ‌تر کند. اگر صحنه تلخی است، موسیقی‌ای باید سوزناک باشد و اگر بامزه است موسیقی باید خنده تماشاگر را تشدید کند. او به نظارت کامل تهیه‌کننده در کار اعتقاد دارد و گاهی برای حضور یا عدم حضور یکی از عوامل در فیلم، تصمیمات قاطع و توفانی می‌گیرد. روی برنامه تولید و روزهای توافق شده بسیار حساس است و سر صحنه فیلم‌ها حضور پیدا می‌کند.
نزول در گیشه و ساختار
از سال 1382 تا به امروز پویافیلم به طور متوسط سالی یک فیلم تولید کرده است. فیلم‌هایی که هیچ‌کدام نتوانستند موفقیت گذشته را به ارمغان بیاورند. نکته جالب اینجاست که بعضی‌ها نام فرحبخش را به نوعی مسئول کمدی‌های بی‌پایه و سطحی این سال‌ها می‌دانند که با فروش خوبشان مخاطب و سینمای ایران را به بیراهه کشانده است.
در حالی که از سال 82 به جز فیلم «کلاغ پر» هیچ‌کدام از فیلم‌های پویا فیلم دیگر چندان مورد توجه مردم قرار نگرفت. ذائقه‌ها عوض شده بود یا مردم دیگر دست محصولات فرحبخش و ستاره‌هایش را خوانده بودند، هر چه بود نه کمدی‌ها و نه فیلم‌های جدی پویا فیلم دیگر نتوانستند نظر مخاطب را جلب کنند.
یکی از مهم‌ترین دلایلش احتمالا این بود که فرحبخش هنوز خیلی به شیوه‌های قدیمی عمل می‌کرد. در طی سال‌های اخیر او برخلاف بسیاری از فیلمسازان و تهیه‌کنندگان از هیچ خط قرمز موضوعی یا ظاهری عبور نکرد. تنوعی ایجاد نکرد و در کنار همه این‌ها فرمول موفقیتش به دلایل زیادی از جمله وارد شدن تعداد زیادی فیلم‌های کمدی به چرخه نمایش آن هم درحالی که مردم تشنه دیدن این‌جور فیلم‌ها بودند، شکست خورد. فیلم‌هایش از قبلی‌ها درس نگرفتند و هر بار در کارگردانی و قصه ضعیف‌تر از قبل ظاهر شدند.
«دختر شاه پریون»، فرصتی برای بررسی پاشنه آشیل آثار فرحبخش
فیلمی مانند «دختر شاه پریون» که این روزها اکران شده و در رقابت با «ورود آقایان ممنوع»، «جرم» و «قصه پریا» در قعر جدول قرار گرفته، پاشنه آشیل فیلم‌های فرحبخشی است. این فیلمی است که در معیارهای خودش اثر متوسطی محسوب می‌شود. شاید اگر چنین رقبای قدری نداشت، وضعیت بهتری در اکران پیدا می‌کرد
فیلم خیلی منفعل است. هیچ نقطه اوج و هیجانی ندارد. حتی صحنه آخر که می‌توانست چرخشی در فیلم و کاراکترها به وجود بیاورد، کاملا بی‌حس و حال کار شده. انگار سازندگان «دختر شاه پریون» از ایجاد هر نوع حسی در تماشاگران وحشت داشته‌اند. به‌نظرم خوب است فرحبخش و علیخانی بنشینند و دلایل عدم فروش «دختر شاه پریون» را نه از منظر رقبا و اکران، که از دل خود فیلمشان بیرون بیاورند. فیلمی که به نسبت ده‌ها اثر گیشه‌ای مبتذل این سال‌ها امتیازاتی، هرچند کوچک، دارد اما حتی نمی‌تواند کمی به هدفش در این سینما، که جذب مخاطب است، نزدیک شود. این یادداشت با یک علامت سوال بزرگ برای مدیران پویا فیلم تمام می‌شود.
|
