سینمای ما- مراسم افتتاحیه سی و یکمین جشنواره فیلم فجر با حضور مسوولان و هنرمندان در تالار وحدت برگزار شد. افتتاحیه امسال با حضور سید محمد حسینی وزیر ارشاد، جواد شمقدری رییس سازمان سینمایی و جمعی از هنرمندان غروب چهارشنبه 11 بهمن برپا شد. در ابتدای برنامه پس از تلاوت قرآن مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی، کلیپی از لحظات ماندگار فیلم‌هایی سینمایی پخش شد و در آن لحظه‌ی تحویل سال سینمای ایران تبریک گفته شد.
در ادامه محمدرضا عباسیان دبیر جشنواره‌ی فیلم فجر و پس از آن جواد شمقدری رییس سازمان سینمایی سخنرانی کردند.
شمقدری: جشنواره‌ی فیلم فجر متعلق به همه‌ی سینماگران است
جواد شمقدری رییس سازمان سینمایی وزارت ارشاد در سخنانی ضمن تبریک میلاد پیامبر اکرم (ص) و ایام دهه فجر گفت: خوشحالم که اکنون همزمان با میلاد پیامبر اکرم (ص) و در آستانه سی‌وچهارمین سالگرد دهه فجر، سینمای ایران وارد دهه چهارم فعالیتش می‌شود. در دهه چهارم باید آینده سینمای ایران پایه‌ریزی شود و فارغ ازاینکه نسبت به این سه دهه گذشته و افت و خیزهای آن چه ارزیابی داریم به چند ویژگی شاخص سینمای ایران توجه کنیم.
وی درباره ویژگی‌های سینمای ایران بیان کرد: سینمای ایران یک پدیده شگفت‌انگیز است که در عرصه داخلی و خارجی جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد. ویژگی سینمای ایران ظرفیت، توان فکری، محتوایی و هنری است که در اختیار آن است.
شمقدری افزود: سومین ویژگی که باید ما در دهه چهارم فعالیت سینمای ایران به آن توجه کنیم، این است که ایران پذیرفته در پرتوی آرمان‌های انقلاب اسلامی و برای حضور در رقابت‌های جهانی و همچنین تاثیرگذاری در آنها و افکار مختلف، به شدت محتاج به یک سینمای پرشور و موثر است. اما معتقدم برای داشتن چنین سینمایی، نیازمند شناخت از وضعیت کنونی سینمای ایران هستیم تا بتوانیم برای دهه چهارم فعالیتش برنامه‌ریزی کنیم.
رییس سازمان سینمایی کشور درباره اقتضائات امروز سینمای ایران توضیح داد: اولین اقتضای امروز سینمای ایران این است که ما شاهد اهتمام مدیریت جهانی برای حذف فرهنگ‌های مستقل هستیم. آنها سعی به حذف فرهنگ‌های مستقلی مانند ایران اسلامی و جریان مقاومت اسلامی دارند و ما اکنون در معرض چنین تهاجمی هستیم.
وی تصریح کرد:دومین اقتضای امروز، دانش و تکنولوژی سینماست که آنقدر پیشرفته شده که با بن‌مایه قبلی دیگر نمی‌توان طی طریق کرد. سومین اقتضای امروز سینما، توجه به ماهیت تحمیلی سینماست که باید به جای انکارش، آن را شناخت و به کار گرفت. چه بخواهیم و چه نخواهیم، ماهیت سینما در دنیا سرگرمی است و به سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیاد نیاز دارد، این سینما می‌تواند با برنامه‌ریزی درست هم قالب هنری و هم پیام‌های متعددی داشته باشد، یادمان باشد که سینما به شدت اثرگذار است.
جواد شمقدری در بخش دیگری از سخنانش به اختلافاتی که سینمای ایران با آن روبه رو است اشاره کرد و گفت: آنچه که امروز به عنوان اختلافات صنفی یا اجرای مطرح می‌شود، ناشی از ضعفی است که به عدم توجه به ماهیت سینما بازمی‌گردد. معتقدم بقای سینمای ایران در گروی شناخت درست این ماهیت و بهره‌گیری مناسب از آن است.
رییس سازمان سینمایی همچنین با اشاره به نسل جدیدی از سینماگران که در دهه چهارم سینمای ایران کار خود را در این دوره جشنواره آغاز می‌کنند، اظهار کرد: جشنواره امسال نشانه‌ای از فصل جدید سینمای ایران است. نسل چهارم زنگ خطر را برای نسل‌های گذشته به صدا در آورده و از حضور جدی خود در عرصه سینما خبر می‌دهد. نسل دوم و سوم نیز که در جشنواره حضور دارند و من نیز از این نسل هستم، در جست‌وجوی مسیرهای طی نشده و در حسرت فرصت‌های از دست رفته است. همچنین تلاش‌های نسل اول نیز نشان می‌دهد که سینما چقدر بی‌رحم است و در عرصه تجربه روز به روز سخت‌تر و مهارنشده‌تر می‌شود. خوشحالم که جشنواره سی‌ویکم شاهد حضور نمایندگانی از همه نسل‌های سینمای ایران است.
جواد شمقدری در پایان سخنانش با تاکید بر اینکه جشنواره فیلم فجر متعلق به همه سینماگران است، تصریح کرد: همانطور که در هفته‌های اخیر بعضی از رسانه‌ها جشنواره را محلی برای همدلی سینماگران می‌دانستند، امیدوارم که این انتظار در جشنواره سی‌ویکم عملی شود.
وی ادامه داد: مدیریت و دبیر جشنواره موظف شده بودند که مشی همدلی را در روش‌ها و انتخاب‌های خود لحاظ کنند. علاوه بر این موضوع امیدوار هستم همانطور که سیمرغ بعد از سه دهه از سطح عبور کرد و در فضا بال می‌گشاید، سینمای ایران هم در فضای عاطفه و اندیشه‌های متعالی بال بگشاید.
وزیر ارشاد: سینما امروز رسالتی دارد، صدبار مسوولانه‌تر از گذشته
سپس وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی گفت: سینما کلید پیشرفت کشور است آنگاه که آنرا گم نکنیم و برای ورود ناگزیر به از جا کندن و برداشتن لولا نشویم که خانه بی‌در، امنیت خود را از دست می‌دهد و هرکس به خود اجازه‌ی ورود می‌دهد.
متن کامل سخنان سید محمد حسینی به شرح زیر است:
« هنر با تعهد محاکات یافت
کرامات، معنای آیات یافت
هنرمند هرلحظه بیدار شد
زمانها به جبرانِ مافات یافت
بضاعات مزجات بالطفِ حق
مَلَک گشت و راه سماوات یافت
هنر نردبان است تا عرش عشق
دل و عشق هرگه ملاقات یافت
هنرمند در خلوت خلق خود
چه خوش، وقتِ ناب مناجات یافت
کاروان بی‌توقف، سی منزل را پشت سر گذاشت و در حیاط رباط، بار افکند! و چه بار افکندنی! و به تجدید قوا، جاده‌ی دهه‌ی چهارم را از این کاروانگاه، آغازید و اینک تاجران قافله‌ی معرفت و هنر و صانعان مبتکر حوزه‌ی تصویر تصوّر و هنرمندان عرصه‌ی تنویر تفکر، بار زحمت یکساله و گاه بیش از آن را، بر زمین قضاوت‌ها و ارزیابی‌ها، پیاده کردند و به افادت از آن، چشم مردم مشتاق را دعوت بر این ضیافت!
سینمای پس از انقلاب گرچه کوشیده است به سمت استهجان نرود، لیکن کافی است که کار، خدای ناخواسته، به ابتذال بکشد و خوش‌ناخوا‌هان آنرا به انفعال بکشند!
سینما امروز رسالتی دارد، صدبار مسوولانه‌تر از گذشته! اگر به رنج، این نظام برپای ایستاده است، و به‌خون، چهره سرخ نگه داشته است بر هنرمند است که تن به آسودگی نیالاید و راه راحت نپیماید.
سینما کلید پیشرفت کشور است آنگاه که آنرا گم نکنیم و برای ورود ناگزیر به از جا کندن و برداشتن لولا نشویم که خانه بی در، امنیت خود را از دست می‌دهد و هرکس به خود اجازه‌ی ورود می‌دهد.
سینماگر باید از کلید معرفت و تعهد خود با تمام وجود مراقبت کند و حریم خود و دیگران را مواظبت کند. انتخاب مسوول از دایره‌ی هنرمندان این حوزه نیز با همین دیدگاه صورت گرفته است.
عزیزان سینماگر، جهان امروز شاهد تحولات وسیع و سریعی است. شاهد تجدید حیات معنویت، دیانت و ارزشهای متعالی است. علیرغم اهانت‌ها به اسلام و پیامبر اعظم، باور همگان به تحقق وعهده الهی راسخ‌تر می‌شود که :
هوالذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله ولو کوه المشرکون
هرکه پری گشت به بال حضور
اوج بگیرد زخیال حضور
وعده‌ی حق را چو تو مظهر شوی
شأن بیابی ز وصال حضور
و هنرمند بدین‌سان خود را مصالح این ستون عرش‌آسا می‌نماید و مصالح خود را منطبق با مصلحت حق می‌انگارد و خود را در اختیار باورش می‌گذارد! چنین بادا!
«سی و یکمین جشنواره‌ی فیلم فجر» با تمایزی محسوس و تنوعی ملموس از اقلیم و موضوع، نقد سالم و مفید اجتماعی، دفاع مقدس و گونه‌ی دینی و حضور چشمگیر جوانان و فیلم‌اولی‌ها و نیز استقبال بین‌المللی، به‌نظر می‌رسد به تعریض جاده و علائم راهنما، مجهز گردیده است.
از سینماگران و نقشِ‌گرانِ آنان سپاسگزارم و به استیفای آرزوهای مقدس نظام، امیدوارم.
توفیق، رفیق طریق عزت و اعتبار گردآورندگان و گردآمدگان این محفل باد!»
در ادامه این برنامه، کلیپ‌هایی از بخش‌های مختلف جشنواره و هیات انتخابی داوری جشنواره پخش شد.
با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمدرضا عباسیان، سیمرغ بلورین بهترین عکس فیلم به امید صالحی برای مجموعه عکس‌های فیلم «روزهای زندگی» اهدا شد.
دو سیمرغ برای فیلم «آینه‌های روبرو»
سیمرغ بلورین بهترین طراحی پوستر برای فیلم‌های حاضر در جشنواره سی‌ام فجر (سال قبل) به فرشته طائرپور برای طراحی پوستر فیلم «آیینه‌های روبه‌رو » رسید. طائرپور سیمرغ‌اش را به شهردار تهران تقدیم کرد
فرشته طائرپور پس از دریافت سیمرغ بهترین پوستر فیلم، جایزه‌اش را به شهردار تهران تقدیم کرد و گفت: به عنوان یک تهیه کننده این جایزه را به آقای قالیباف شهردار تهران تقدیم می‌کنم اما نه به خاطر خدماتی که برای شهر تهران انجام می‌دهد بلکه به خاطر توجهی که در شهر به سینمای ایران دارند.
وی ادامه داد: متاسفانه با قدم زدن در شهر می‌توان سهم نزدیک به صفر سینمای ایران را در عرصه‌های تبلیغاتی در مقایسه با تنقلات، لوازم خانگی و موبایل‌ها و... مشاهده کرد. در پایتخت کشوری که صاحب سینمای ملی است جا دارد با چهره سینمای نجیب ایران مزین شود. هیچ اشکالی ندارد که با افتخار چهره شهرمان را مزین به این سینما کنیم.
این تهیه‌کننده سینما در بخش دیگری از سخنانش گفت: در این روزگاری که از همه طرف به سینما جفا می‌شود، حق است که به سینمایی که عوارض پرداخت می‌کند توجه بیشتری شود.
طائرپور به عنوان طراح پوستر فیلم «آیینه‌های روبه‌رو» از عسل شاکری دخترش نام برد که ایده‌اش را در پوستر اجرایی کرده است.
این هنرمند سپس جای غایبین در مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم فجر را خالی کرد و گفت: باید از همه غایبینی که می‌توانستند در این مراسم باشند و نیستند مانند مسعود بهنام عزیز و همه غایبینی که می‌توانستند در اینجا حاضر باشند و نیستند، مانند رخشان بنی اعتماد را خالی کنم.
در ادامه نگار آذربایجانی و فرشته طائرپور برای ساخت آنونس فیلم «آیینه‌های روبه‌رو» سیمرغ این بخش را هم گرفتند.
تقدیر از سه نقاش پیشکسوت سردرسینماها و سازنده فیلم سه بعدی «آقای الف»
در ادامه مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم فجر، محمد سلوکی به تجهیز تمام سینماهای مردمی نمایش دهنده فیلم‌های حاضر در جشنواره به سیستم نمایش دیجیتال اشاره کرد و از عباسیان خواست تا با حضور روی سن درباره این موضوع توضیح دهد.
عباسیان دبیر جشنواره‌ی فیلم فجر از اینکه در این زمینه قولش عملی شده است، قدردانی کرد و گفت: با توجه به اینکه تکنولوژی تولید و اکران فیلم در دنیا به سمت سیستم‌های دیجیتال رفته است، خوشحالم که با همکاری همه همکاران و دوستانمان در این جشنواره کلیه سینماهای نمایش دهنده فیلم‌ها به سیستم پخش دیجیتال مجهز شده‌اند. همچنین باید از همکاری خوب سینماگران برای تبدیل فیلم‌هایشان به نسخه دیجیتال کمال تشکر را داشته باشم.
وی سپس تولید اولین فیلم سه بعدی سینمای ایران را یکی دیگر از ویژگی‌های این دوره از جشنواره فجر دانست و از زحمات علی عطشانی کارگردان فیلم سه بعدی «آقای الف» و تیمش تشکر کرد.
سپس علی عطشانی روی سن آمد و پس از دریافت لوح تقدیرش درسخنانی کنایه‌آمیز بیان کرد: خیلی خوشحالم که آقای شمقدری را امروز از نزدیک دیدم. چون حدود 10 بار درخواست کردم که ایشان 5 دقیقه به من وقت بدهند اما نشد.
سپس سیروس شقایقی، منوچهر قاضی‌زاده و شیرافکن از طراحان قدیمی سردر سینماهای ایران تقدیر شدند.
این هنرمندان در زمانی که امکانات طراحی دیجیتال سردر سینماها وجود نداشت با کمک دستان هنرمند خود، سردر سینماهای ایران را طراحی کردند.
تقدیر یوسفعلی میرشکاک از نادر طالب‌زاده
در ادامه‌ی مراسم افتتاحیه‌ی سی‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، یوسفعلی میرشکاک شاعر از نادر طالب‌زاده تقدیر کرد.
میرشکاک پس از آن‌که پشت تریبون قرار گرفت در سخنانی گفت: من حاج نادر طالب‌زاده را در کنار مرتضی آوینی شناختم؛ روزی که به دعوت او قرار بود فیلمی را ببینیم و گویی آن روز دو فرشته از آسمان فرود آمده بودند تا تقدیر من را به نوعی رقم بزنند که در وطن بمانم و سنگی که بر دوشم نهاده شده را زمین نگذارم.
وی ادامه داد: آن دوست در فکه به آسمانیان پیوست و این یک در نزد من کمترین، خدمت و فعالیتش ساختن فیلم مستند است. به نظرم آسمانیان سایه‌ی این بزرگوار را بر سر ما نگه داشتند تا ما نسبت‌مان را با آسمان نگه داریم.
پس از این سخنان میرشکاک، نادر طالب‌زاده پشت میکروفن رفت و ضمن تشکر فراوان از او گفت: چقدر امروز جای مرتضی آوینی خالی است. کاش از او در زمان حیاتش تقدیر می‌شد، خوشحالم که پنج، شش سال قبل از شهادت مرتضی آوینی در خدمت او بودم.
طالب‌زاده ضمن تشکر از برگزارکنندگان سی‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر بیان کرد: امیدوارم تمام بزرگانی که گمنام خدمت می‌کنند، خداوند درجه‌شان را بالاتر ببرد، از دوستانی که لطف کردند و ما را شایسته‌ی تقدیر دانستند نیز تشکر می‌کنم.
تقدیر فرامرز قریبیان از جهانگیر الماسی
فرامرز قریبیان نیز به همراه جهانگیر الماسی روی سن آمد تا از او به پاس خدماتش به سینمای ایران تقدیر کند.
الماسی پس از آن‌که روی سن رفت، ضمن سپاسگزاری از سینما و مردم ایران گفت: از مردم ایران، سینمای ایران و از اساتیدی مانند استاد جمشید مشایخی و استاد فرامرز قریبیان و همه‌ی کسانی که در طی این سال‌ها با عنایتشان نکته‌ای به من آموختند، سپاسگزارم.
وی سپس اناری که از دست یک نوجوان روی سن تحویل گرفته بود را به نشانه‌ی تقدیر به فرامرز قریبیان داد که اولین فیلمش در سینمای ایران را برای او بازی کرده است.
فرامرز قریبیان هم ضمن ابراز خرسندی از حضور در این جمع اظهار کرد: واقعا فکر نمی‌کنم که کار خاصی انجام داده باشم؛ چرا که وقتی جهانگیر الماسی به عنوان یک جوان پیش من آمد از او استقبال کردم و فکر می‌کنم این وظیفه‌ی من بود.
تقدیر مریلا زارعی از مهری شیرازی
سومین تقدیر افتتاحیه سی‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر به تقدیر از مهری شیرازی چهره‌پرداز باسابقه‌ی سینمای ایران اختصاص داشت.
در این بخش مریلا زارعی بازیگر سینما پشت میکروفن رفت و درباره‌ی مهری شیرازی گفت: هیچ وقت تا این حد قلبم این‌قدر تند نمی‌تپید. فکر می‌کنم من بازیگری هستم که دلیل حضورم در صحنه‌ی بازیگری، حضور طراحان چهره‌پرداز چیره‌دستی بوده که در سینما حضور داشتند. من به واسطه‌ی مهین نویدی (از چهره‌پردازان باسابقه‌ی سینمای ایران) به عرصه‌ی بازیگری وارد شدم. من با دستان پرمهر مهری شیرازی تمام این سال‌ها را سپری کردم.
وی ادامه داد: دستان پرمهر او در پشت صحنه به ما انرژی می‌داد اما شاید وقتی جایزه‌ای می‌گرفتیم یادمان می‌رفت دست چیره‌دست فردی به نام مهری شیرازی به دنبال ما بوده و آن‌طور که باید یادشان نکردیم. برای من امشب شب ارزشمندی است و در مقابل این جمع از شما می‌خواهم که اجازه دهید در مقابل خانم شیرازی زانو بزنم و دستش را ببوسم.
مریلا زارعی پس از این سخنانش در میان استقبال بسیار زیاد حاضران در سالن روبه‌روی مهری شیرازی زانو زد و دست او را بوسید که این اقدام او با تشویق بسیار زیاد حاضران همراه شد.
مهری شیرازی هم در سخنانی از برگزارکنندگان جشنواره که او را شایسته‌ی تقدیر دانستند، تشکر کرد.
تقدیر جمعی بازیگران از جمشید مشایخی
بخش آخر مراسم افتتاحیه سی‌ویکمین جشنواره فیلم فجر به تقدیر از چندین دهه حضور جمشید مشایخی در سینمای ایران اختصاص داشت.
در این بخش پس از پخش کلیپی درباره‌ی ویژگی‌های مشایخی، او در میان تشویق بسیار زیاد حاضران که ایستاده بودند به تنهایی روی سن حاضر شد و پس از آن محمد سلوکی مجری برنامه از جوانان و پیشکسوتان حاضر در سالن خواست هرکه مایل است برای تقدیر از مشایخی روی سن بیاید.
پس از این سخنان امین حیایی، پویا امینی، رضا ناجی، کوروش تهامی، محمد متوسلانی و مسوولانی چون جواد شمقدری، سید احمد میرعلایی، محمدرضا عباسیان، روی سن آمدند و جمشید مشایخی با همه‌ی آنها روبوسی کرد.
جمشید مشایخی سپس پشت میکروفن رفت و پس از خواندن شعری از حافظ گفت: افتخار می‌کنم که همیشه شاگرد هستم.
او پس از آن صحنه را بوسید و به میان حاضران بازگشت.
مراسم افتتاحیه‌ی سی‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، دقایقی قبل و پیش از ساعت 22با اجرای موسیقی و آتش‌بازی به پایان رسید.
از نکات قابل توجه در مراسم افتتاحیه‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر، صندلی خالی از میان صندلی‌های تالار وحدت بود که به یاد مسعود بهنام با عکس و گل تزیین شده بود. این هنرمند و فعال عرصه‌ی صدابرداری و مدیر استودیو «بهمن» به تازگی از دنیا رفت. این صندلی خالی بین مازیار میری و منوچهر محمدی تهیه‌کننده و کارگردان فیلم «حوض نقاشی» قرار گرفته بود.
