عبدالرضا کاهانی: قبل از جشنواره يكباره اتفاقات عجيب و غريبي براي فيلم افتاد : همه چیز درباره حاشیه و متن "هیچ" در نشست خبری فیلم مطرح شد :: سينمای ما :: پايگاه خبری - تحليلی سينمای ايران

سینمای ما- عبدالرضا کاهانی كارگردان فيلم سينمايي «هيچ» كه در اكران نوروزي به نمايش درآمده است، در نشست خبری فیلمش ، در پاسخ به مطلبي مبني بر اينكه او كارگردان خوش شانسي است كه براي دومين سال متوالي در اكران نوروزي فيلم دارد،پاسخ داد: به هيچ‌عنوان معتقد نيستم كه اكران «هيچ» به‌دليل خوش‌شانسي من است. از اكران آن خوشحالم اما اين اكران به قيمت رنج‌كشيدن و زحمت‌هاي بسيار بوده است و نه شانس. من لحظه‌اي نيست كه به كارم فكر نكنم و روي هدفم متمركز نباشم، لذا اكنون اگر فيلم اكران مي‌شود، بخشي از آن به اين مسائل بر مي‌گردد.

كاهاني درباره‌ي شرايط اكران «هيچ» و رقابت آن با ساير گزينه‌هاي اكران نوروزي ادامه داد: ارزيابي‌ اكران اين فيلم و رقابت آن با ساير آثار كاري دشوار است، چرا كه از همين ابتداي كار اين فيلم با محدوديت‌هايي مواجه شده و در تهران حق ندارد بيشتر از 15 سالن داشته باشد. به همين دليل از ابتداي كار بحث رقابت، منتفي است چرا كه شرايطي نابرابر و ناعادلانه وجود دارد.

اين كارگردان اكران «هيچ» را مهم‌ترين دغدغه‌ي خود دانست و گفت: اكنون اكران «هيچ» برايم مهم‌ترين مساله است چرا كه دوست دارم مخاطبان اين فيلم را ببينند، تا بتوانم با توجه به نظرات آنها كار خود را ارزيابي كنم و از آنها بياموزم. فكر مي‌كنم هيچ چيز با ارزش‌تر از اين نيست كه از عكس‌العمل مردم درس بگيريم، چرا كه مخاطبان اغلب با زبان بي‌زباني حرف‌هايي مي‌زنند و مطالبي را منتقل مي كنند كه هيچ‌كس ديگري آنها را نمي‌گويد.

كاهاني در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه آيا فيلم «هيچ» هم براي اكران در شهرستانها دچار محدوديت‌است،گفت: ما اكران شهرستان‌ها را داريم اما آنجا هم به همين شكل محدود عمل مي‌شود. درباره‌ي افزايش تعداد سالن‌ها هم بايد بگويم كه مطمئنم گفته‌اند كه تحت هيچ شرايطي اين فيلم نبايد، بيش از 15 سالن داشته باشد.

وي ادامه داد: البته به هرحال اين فيلم در نوروز اكران مي‌شود و به همين دليل عده‌ي بسياري آن را خواهند ديد. مي‌دانم كه بسياري از كارگردان‌ها دوست دارند كه فيلم‌هاي آنها در تعطيلات نوروز به نمايش درآيد و اين‌كه من براي دومين سال متوالي در اكران نوروزي فيلم دارم، برايم جاي خوشحالي دارد.

اكران «هيچ» مشروط نيست

اين كارگردان درباره‌ي اكران مشروط «هيچ» عنوان كرد: اكران «هيچ» مشروط نيست اما فيلم من شرايط خاص خودش را دارد كه الان فقط من، پخش‌كننده و عليرضا سجاد‌پور از اين شرايط سردر مي‌آوريم. من هم دلم نمي‌خواهد كه اين مساله را باز كنم و فقط مي‌توانم بگويم كه ازاين‌كه فيلمم اكران مي‌شود، خوشحالم.

قبل از جشنواره يكباره اتفاقات عجيب و غريبي براي فيلم افتاد

او همچنين با اشاره به مشكلاتي كه پيش از جشنواره‌ي فجر براي «هيچ» پيش آمده بود، عنوان كرد: تاكنون عده‌ي بسياري اين مسئله را فهميده‌اند و اين سئوالات بارها مطرح شده است لذا دوست دارم كه براي آخرين‌بار درباره اين مورد توضيح بدهم. قبل از جشنواره‌ يكباره اتفاقات عجيب و غريبي براي اين فيلم افتاد و كسي هم پاسخگو نبود، اما بعدها به دلايلي كه از نظر من بيشتر مربوط به جلب افكار عمومي مي‌شود، تصميم گرفتند كه اين فيلم در جشنواره‌ي نمايشي محدود داشته باشد.

وي در عين حال اظهار كرد: هنگامي كه مسوولان خواستار حضور اين فيلم در فجر شدند، من به آنها گفتم كه‌نمايش محدود اين فيلم در فجر براي من فايده‌اي نخواهد داشت و براي ديده‌شدن فيلم توسط منتقدان من مي‌توانم يك سالن‌ اجاره كنم و فيلم را براي آنها به نمايش بگذارم. من در آن صحبت‌ها عنوان كردم كه براي من گرفتن پروانه‌ نمايش بيشترين اهميت را دارد، آنها هم بررسي كردند و با ليستي از اصلاحات، اكران فيلم را ممكن دانستند، اما اين‌ اصلاحات به شكلي بود كه ترجيح مي‌دادم فيلم توقيف شود و از اين موضوع ناراحت نمي‌شدم.

اكنون فيلم با حداقل اصلاحات و بدون حتي حذف يك فريم اكران مي‌شود

كاهاني ادامه داد: از آنجا كه خود را امانتدار بازيگران و عوامل فيلم مي‌دانستم، ترجيح مي‌دادم كه فيلم توقيف شود اما هنر عوامل فيلم حذف نشود. اما به هرحال به مرور زمان و پس از رايزني‌ها و گفتگوي فراوان اصلاحات مدنظر اداره نظارت و ارزشيابي كم و كمتر شد و درنهايت به حداقل رسيد و اكنون اين فيلم با حداقل اصلاحات و بدون اين‌كه حتي يك فريم از آن حذف شده باشد، اكران مي‌شود واصلاحات آن تنها به چند مورد در صدا و تيتراژ خلاصه شده است.

آموختم كه حقيقت آن‌چيزي نيست كه ما تصور مي‌كنيم

كارگردان «هيچ» در پاسخ به سوالي مبني‌بر علت تغيير ناگهاني نظر مديران و اكران عمومي اين فيلم، توضيح داد: بنده سه‌سال براي ارتزاق كارمند فارابي بوده‌ام و يكسال‌ونيم هم در مركز گسترش كار مي‌كردم. اين تجربه‌ها به من آموخت كه حقيقت هميشه آن چيزي نيست كه ما تصور مي‌كنيم. بنابراين فكر مي‌كنم شايد بهتر باشد كه ديگر درباره چگونگي اين تغييرات كندو كاو نكنيم و به جاي فكر كردن به گذشته به اكران فيلم فكر كنيم.

به همين اكران محدود قانع هستم

او ادامه داد: خود من درباره‌ي اين مساله اين‌گونه فكر مي‌كنم كه دوستان با محتواي «هيچ» مشكل داشتند و فكر مي‌كردند كه اين فيلم خلاف اخلاق عمومي است. به همين دليل سعي كردند كه جلوي آن را بگيرند و آن را نمايش ندهند. اكنون هم كه قرار شده اين فيلم به اكران درآيد خيلي خوشحالم كه «هيچ» با توانايي‌هاي خودش جلو آمده و اكران گرفته است. حال اگرچه اين اكران حالت محدود دارد، اما من به همين اكران محدود هم قانع هستم.

كارگردان فيلم‌هايي چون «آنجا» و «آدم» در بخش ديگري از اين نشست به توقيف دو ساخته‌ي اول خود اشاره كرد و به ايسنا گفت: اگرچه دوستان وزارت ارشاد معتقدند كه ديگر فيلم توقيفي‌اي نداريم و همه فيلم‌ها آزاد شده‌اند اما من به شخصه دو فيلم توقيفي دارم.

وي در پاسخ به اين سوال كه آيا پس از آمدن مديران جديد تلاشي براي وضعيت اين فيلم‌ها كرده است،هم اظهار كرد: به شخصه هيچ صحبتي براي اين فيلم‌ها نكرده‌ام، اما در يك برنامه‌ي راديويي مجري از آقاي سجاد‌پور درباره‌ي وضعيت فيلم‌هاي بنده پرسيد و او گفت كه بعد از جشنواره وضعيت اين فيلم‌ها را بررسي و نتيجه را اعلام مي‌كنيم.به هرحال خود من هم آدمي نيستم كه در گذشته زندگي كنم. سرنوشت فيلم‌هاي «آدم»و «آنجا»آنگونه رقم خورد و اكنون بهتر است به آينده فكر كنم و به اين بينديشم كه تا عمر باقي است چه فيلم‌هاي ديگري مي‌توانم بسازم.

نمي‌توانم خودم را سانسور كنم

در ادامه‌ي اين نشست، كاهاني در پاسخ به مطلبي مبني‌بر اين‌كه فيلم «هيچ» تا حدي متفاوت از ساير فيلم‌هايي است كه اين روزها در سينماها اكران مي‌شود و پيرامون واكنش مخاطبان و انتظاري كه آنها از اين فيلم خواهند داشت،اظهاركرد: مهم براي من سينما و تجربه‌كردن است. براي من ساختن فيلم خوب اهميت دارد. حال نمي‌دانم كه در «هيچ» چقدر به اين مساله رسيده‌ام. اين مساله‌اي است كه شما بايد بگوييد و گذشت زمان هم بعدها به من نشان خواهد داد كه اين فيلم از چه اهميتي برخوردار بوده است. من علاقه‌ داشتم سرصحنه آن‌طور كه دوست دارم فيلم بسازم و به فضاي ناتوراليستي نزديك شوم و طبيعتا كثافات و چركي‌هايي كه درجامعه وجود دارد و هيچ‌كس منكر آن نيست، بخشي از اين فضاي ناتوراليستي است.

او ادامه داد: من در زمان ساخت فيلم به اين فكر بودم كه در كمال آزادي، فيلمم را بسازم و به مسائلي مثل اكران فكر نكنم. من در آن زمان به اين مي‌انديشيدم كه سي‌سال ديگر اگر كسي فيلم من را ببيند، قطعا نمي‌گويد كه كاهاني در چه شرايطي اين فيلم را ساخته است، بلكه فقط خود فيلم را در نظر مي‌گيرد. من به دليل احترامي كه براي سينما قائلم با همان ذهنيتي كه داشتم سعي كردم كه فيلم مورد علاقه‌ام را بسازم. حال اگر وزارت ارشاد براين باور بود كه اين فيلم‌ براي خانواده‌ها مناسب نيست مي‌توانست جلوي اكران آن را بگيرد، اما من به عنوان يك فيلمساز نمي‌توانم خودم را سانسور كنم و فقط به مسائل اكران و مميزي فكر كنم، چون با اين افكار واقعا نمي‌توان فيلم ساخت.

كاهاني درباره‌ي عكس‌العمل مردم درباره‌ي اين فيلم هم گفت:با توجه به دو اكران محدود اين فيلم، اكنون خيلي سخت است كه بخواهم درباره‌ي واكنش تماشاگران بگويم، اما اميدوارم كه تماشاگران «هيچ» فكر نكنند؛ كاهاني فرد بي‌ادبي است.

«هيچ» از لحاظ محتوايي فيلم پوچي نيست

اين كارگردان در بخش ديگري از گفت‌وگويش با ايسنا، درباره‌ي شباهت‌هايي كه ميان اين فيلم و رمان «مسخ» كافكا وجود دارد، توضيح داد: اين فيلم اگرچه از لحاظ محتوايي فيلم پوچي نيست، اما به هرحال در آن نوعي فضاي پوچ‌گرايانه حاكم است و شايد همين مساله موجب ياد‌آوري اين شباهت‌ها مي‌شود، اما در كل هنگامي كه فيلم مي‌سازم سعي مي‌كنم كه به هيچ‌چيز به غير از فيلمم فكر نكنم. حتي دو تا سه‌ماه پيش از فيلمبرداري ديگر نه فيلم مي‌بينم و نه كتاب مي‌خوانم. از همه‌چيز فاصله مي‌گيرم و سعي مي‌كنم كه به آدم‌هاي فيلم نزديك شوم. همواره هم قصه‌هاي ساده، اما شگفت‌انگيزي را دوست دارم تا به بهانه‌ي آنها وارد زندگي شخصيت‌هاي مختلف شوم و در كل هم هيچ‌چيز برايم جالب‌تر و با ارزش‌تر از اين نيست كه آدم‌ها را كشف كنم.

وي هم‌چنين مكاشفه و زيرنظر گرفتن انسان‌ها را از جمله دلمشغولي‌هاي خود برشمرد و گفت: دوست دارم كه ساعت‌ها يك انسان را بدون اين‌كه متوجه شود زيرنظر بگيرم و به او خيره شوم. در سينما هم اين نوع كنكاش در زندگي افراد را به‌شدت دوست دارم و انسان برايم مقوله‌اي پايان‌ناپذير است.

من در پايان‌بندي «هيچ» نقش چنداني ندارم

كاهاني در پاسخ به سوالي كه درباره‌ي پايان‌بندي «هيچ» اذعان داشت: زندگي تلفيقي از خنده، شادي، غم واحساسات ديگر است. ما در زندگي ديالوگ‌هاي پوچ و رفتارهاي تكراري زياد داريم و به همين دليل وقتي مي‌خواهيم در چنين فضايي كار كنيم، فيلم بايد ملغمه‌اي از اين‌ها باشد.

پايان‌بندي «هيچ» هم در اصل تصميمي است كه شخصيت‌هاي اين فيلم براي خود مي‌گيرند و دراين ميان من‌به‌عنوان فيلمنامه‌نويسي نقش چنداني نداشته‌ام. اگر ما زندگي اين نوع افراد را در جامعه مورد تحقيق قرار دهيم متوجه مي‌شويم كه اغلب چنين واكنش‌هايي از خود نشان مي‌دهند. اين پايان‌بندي براساس شخصيت‌هاي واقعي در نظر گرفته شده و من در آن نقش چنداني ندارم.

فيلمي قهرمان‌سالار نساختم

وي در بخش ديگري از اين نشست در پاسخ به مطلبي كه درباره‌ي پرشخصيت‌بودن اين فيلم مطرح شده بود، توضيح داد: وقتي كه فيلمي قهرمان سالار نيست و شخصيت محور محسوب مي‌شود، لازم است كه در آن شخصيت‌ها معرفي شوند. گاه شاهديم كه برخي فيلم‌ها علي‌رغم اين‌كه از حجم بسيار بالاي بازيگر بهره‌ مي‌برند مخاطب ،پربازيگر و پرشخصيت‌بود آنها را حس نمي‌كند چرا كه در آنها شخصيت‌پردازي درستي صورت نگرفته است و فقط شمايلي از اين افراد در فيلم حضور دارند و از كنار شخصيت آنها به سادگي عبور مي‌شود.

وي ادامه داد: امكان ندارد كه حتي از شخصيت‌پردازي يك نقش كوچك هم صرف نظر كنم، چرا كه اساسا در سينما شخصيت‌پردازي برايم از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.

هيچ‌گاه تا قبل از فيلمبرداري پرونده نقش‌ها را نمي‌بنديم

كاهاني درباره‌ي پيرامون بازي‌هاي قوي اين فيلم و اين‌كه آيا براي بازي‌گرفتن و انتخاب بازيگران از همراهي كسي برخوردار بوده، گفت: اصلا اين‌گونه نبود كه انتخاب يا كار با بازيگران را به فرد ديگري بسپارم. چرا كه معتقدم از مهم‌ترين وظايف كارگردان، كار با بازيگران است.در زمان ساخت اين فيلم،با بازيگران در فضايي دوستانه قرار مي‌گرفتيم و به تدريج سعي مي‌كرديم كه نقش‌ها را با كمك يكديگر كشف كنيم. ابتدا اين تمرين‌ها ميان من و بازيگران به شكل تك‌به تك انجام مي‌شد و پس از آن كه نقش زنده‌تر مي‌شد و لمسش مي‌كرديم به‌طور گروهي به بحث و تمرين مي‌پرداختيم. علاوه براين هيچ‌گاه تا قبل از فيلمبرداري پرونده‌ي نقش‌ها را نمي‌بنديم.

وي هم‌چنين عنوان كرد: معمولا چند روز قبل از فيلمبرداري بازيگران را به لوكيشن مي‌برم و فارغ از دوربين سعي مي‌كنيم كه چند روز را در آن شرايط زندگي كنيم و مانند شخصيت‌هاي فيلم باشيم. ما طي آن روزها لحظات بسياري را به تمرين‌كردن اختصاص مي‌دهيم و حتي اتفاقاتي را تجربه مي‌كنيم كه در فيلمنامه هم نيامده‌اند و حتي لحظه‌هاي قبل و بعد از هر سكانس را در پيش‌توليد بارها و بارها تمرين مي‌كنيم. در كل هم شيوه كارم به اين گونه است كه با بازيگرانم احساس راحتي بسيار مي‌كنم و به پيشنهاد‌هاي آنها گوش مي‌دهم ،در حدي كه وقتي فيلم به پايان مي‌رسد به دليل بالا بودن تعداد بازيگران و ساير عوامل و اينكه وظيفه خود ميدانم كه تمام حرف هاي آنها را بشنوم ،احساس مي‌كنم كه تمام انرژي‌ام براي ساخت فيلم به پايان رسيده است.

اين كارگردان درباره‌ي اين‌كه چقدر اين بازيگران باافرادي كه از ابتدا در نظر داشته هماهنگ هستند، توضيح داد: هشتاد درصد بازيگران همان افرادي هستند كه از ابتدا براي آنها فيلمنامه را نوشته بودم، اما 20 درصد هم بودند كه قرارداد داشتند وعلي رغم اينكه علاقمند به حضور در اين فيلم بودند، ديگر نمي‌شد كاري كرد.

كاهاني در ادامه به بازنويسي‌هاي متعدد فيلم‌نامه «هيچ» اشاره وعنوان كرد: در واقع ما به هر بهانه‌اي فيلمنامه را بازنويسي مي‌كرديم و شايد نزديك به ده بار فيلمنامه فيلم «هيچ» بازنويسي شده باشد.

وي درباره‌ي سختي‌هاي روايت پرخوري‌هاي يكي از شخصيت‌هاي فيلم كه نقش آن را مهدي هاشمي بازي‌مي‌كرد،هم بيان كرد: چاره‌اي براي اين بخش نبود و بازيگر مجبور بود كه به همين ميزان بخورد. مهدي هاشمي هم فردي كم‌خوراك است، حتي در بخشي از فيلم او بايد تخم‌مرغ مي‌خورد و با وجودي‌كه اصلا تخم‌مرغ دوست نداشت اين كار را كرد واز بد حادثه آن سكانس از سكانس‌هاي پر كات ما هم درآمد و درنهايت او مجبور شد چندين‌بار اين عمل را تكرار كند و آخر كار ديگر حالش داشت بد مي‌شد.

وي درباره‌ي چگونگي انتخاب كودكان فيلم هم گفت: اين بچه‌ها را از ميان 300 نفر انتخاب كرديم و آنها هم مانند بازيگران اصلي تمام مدت سر صحنه فيلمبرداري بودند.

اين كارگردان در ادامه به حساسيت‌ و احساس مسووليت بازيگران اين فيلم اشاره كرد و افزود: در زمان ساخت اين فيلم فضاي بسيار خوبي حاكم بود و خيلي از بازيگران دوست داشتند كه سكانس‌هاي مربوط به ديگران را هم ببينند و سرنوشت بازيگران ديگر براي همه مهم شده بود و هيچ‌كس تنها به خودش فكر نمي‌كرد. در واقع سرنوشت فيلم براي همه مهم شده بود و روزي كه اولين اكران فيلم بود، همه بازيگران به اندازه‌ي من استرس و هيجان داشتند.

كاهاني درباره‌ي گريم‌هاي متفاوت فيلم‌هايش و اصرارش براي متفاوت ظاهر‌شدن بازيگران و به طور مثال نقش متفاوت عليرضا خمسه در «بيست»، توضيح داد: من اصراري به اين مساله ندارم، بلكه اين شغل اصرار دارد. بازيگر كسي است كه از پس هر نقشي بربيايد. اگر فردي بخواهد دائم نقش‌هاي قبلي خود را تكرار كند ديگر لايق نام بازيگر نخواهد بود. يك بازيگر بايد چهره‌اي گريم‌پذير داشته باشد و بتواند در قالب نقش‌هاي مختلف قرار بگيرد. اصلا لذت بازيگري هم به همين است. در سينماي جدي دنيا هم همواره مخاطبان دلشان مي‌خواهد كه ببينند بازيگر مورد علاقه‌شان اين‌بار در چه نقشي ظاهر مي‌شود و چگونه ايفاي نقش مي‌كنند. اين مسائل بخش مهمي از جذابيت‌هاي سينما را تشكيل مي‌دهد كه متاسفانه ما آنها را به دست فراموشي سپرده‌ايم.

وي ادامه داد: متاسفانه ما اغلب نقش‌هاي بازيگران را تكرار مي‌كنيم و كمي ذهنمان را باز نمي‌كنيم كه شايد اين فرد بتواند نقش ديگري را هم ايفا كند و مخاطب هم آن نقش را بپسندد. مثلا درباره‌ي عليرضا خمسه من هميشه فكر مي‌كردم كه چرا او نبايد نقشي جدي را ايفا كند براي همين در «بيست» او را در نقشي كاملا جدي قرار دادم. در كل نگاه من به بازيگران اين‌گونه است و بيشتر توانايي‌ها و وظيفه آنها در نظر مي‌گيرم و براين باورم كه يك بازيگر بايد بتواند نقش‌هاي متفاوت را ايفا كند.

نمي‌خواهم بطور مستقيم پيام و راهكار بدهم

كارگردان «هيچ» در ادامه در پاسخ به اينكه چقدر از نظرات جامعه‌شناسان و روانشناسان در ساخت فيلم«هيچ» بهره‌مند شده است،گفت: همان‌طور كه گفتم پايان‌بندي اين فيلم را نويسنده و فيلمنامه مشخص نمي‌كند و روانشناس و جامعه‌شناس هم نمي‌تواند تعيين كند، بلكه اين خود شخصيت است كه به ما مي‌گويد كه بايد چه پاياني را براي آن در نظر بگيريم.

او تصريح كرد:من خيلي به‌طور مستقيم اهل پيام‌دادن و راهكار ارائه‌كردن نيستم، اما اگر تماشاگر با دقت نگاه كند در دل فيلم به نتايجي مي‌رسد و شايد به‌طور ناخودآگاه تحت تاثير قرار گيرد، اما با اين حال از ارائه‌ي مستقيم پيام و راهكار پرهيز مي‌كنم.

كاهاني درادامه به تلاش بازيگران اين فيلم اشاره كرد و گفت: وقتي كه بازيگرانم را انتخاب مي‌كنم از آنها مي‌خواهم كه درجامعه كمي كنكاش كنند تا خصوصيات طبقه‌اي كه قرار است نقش آن را ايفا كنند، بيشتر دريابند. براي «هيچ» احمد مهران‌فر بارها به استاديوم آزادي رفت و مهران احمدي هم چندين‌بار براي ديدن سمسارها به ميدان امام حسين رفت. نگار جواهريان هم همين‌طور و حتي پس از مدتي پيشنهاد كرد كه لباس‌هايش را هم خودش انتخاب كند و وقتي اين كار را كرد من تازه متوجه شدم كه تا چه حد به شخصيت مورد نظر نزديك شده است.اين تحقيقات در مورد ساير بازيگران فيلم نيز اتفاق افتاد و هر كسي در اين زمينه به نحوي تلاش كرده است.

او ادامه داد:به هرحال من به شيوه‌هاي مختلف افراد را زيرنظر مي‌گيرم و در كل براين باورم كه انسان‌ها و شيوه‌ي زندگي و نوع رفتار آنها سرمايه‌ي فكري من است و بايد همان‌طور كه يك راننده تاكسي از ماشينش مراقبت مي‌كند مراقب فضاي ذهنيم باشم تا اين اخلاق را از دست ندهم.

اين كارگردان با اشاره به تجربه‌ي گروهي كار كردنش تصريح كرد:اگر شيوه‌ي كار من غير از اين باشد اشتباه است. من اين مدل كار را مي‌پسندم و علي‌رغم اين‌كه فيلمنامه را نزديك به ده‌بار بازنويسي مي‌كنم در هنگام ساخت نوعي فضاي بي‌اعتمادي ايجاد مي‌كنم تا به گروه بقبولانم كه الزاما هرچه كه من به عنوان كارگردان مي‌گويم درست نيست و اعضاي گروه مي‌توانند كه درباره‌ي مسائل مختلف نظر بدهند و تاثير‌گذار باشند. در نهايت هم من به‌عنوان ناظر بهترين ايده‌ها را انتخاب مي‌كنم، البته وقتي كه كار فيلمبرداري شروع مي‌شود ديگر حق نداريم از چارچوب خاص خود عدول كنيم. درباره‌ي سكانس‌ها هم اين‌گونه است كه ابتدا بر بود و نبود تك‌تك آنها بحث مي‌كنيم تا مطمئن شويم كه به درد فيلم مي‌خورند.

كارگردان فيلم‌هايي مانند «بيست»، «آنجا» و «آدم» در ادامه‌ي اين گفت‌وگو درباره‌ي علت استفاده از بازيگران تئاتري در فيلم «هيچ» توضيح داد: راستش من در ابتدا اصلا به اين مساله فكر نكرده بودم، اما پس از مدتي متوجه شدم كه تمام اين افراد در تئاتر نيز سابقه دارند.

كاهاني درباره‌ي پايان‌بندي اين فيلم و اين‌كه چقدر از آن در هنگام فيلمبرداري شكل گرفته اظهار كرد: پايان‌بندي از ابتدا هم به شكل مشخصي در نظر گرفته شده بود، البته اين بخش هم مانند ساير بخش‌هاي فيلم دچار تغييراتي شد، اما اسكلت اصلي آن به همان شكلي كه در فيلمنامه آمده بود، باقي ماند.

وي درادامه با بيان اين‌كه فيلم‌نامه‌ي «هيچ» بسيار كامل بوده است عنوان كرد: فيلمنامه‌ي اوليه ما 145 صفحه بود و در آن تا مدل كفش افراد، رنگ لباس آنها، شيوه‌ي راه‌رفتنشان و همه چيز ذكر شده بود و شايد نزديك به 60 تا 70 صفحه از فيلمنامه به وصف شخصيت‌ها اختصاص يافته بود.

فيلم‌نامه هيچ را قبل از «آنجا» نوشته بودم

كاهاني درباره‌ي زمان نگارش فيلمنامه‌ي «هيچ» هم يادآور شد: فيلمنامه‌ي اين فيلم هم قبل از «آنجا» نوشته شده بود در آن زمان در نسخه‌اي از فيلمنامه اتفاقات در يك كوه صورت مي‌گرفت، اما رفته‌رفته احساس كردم كه اين‌فيلمنامه كمي تقلبي است و در عالم واقع كمتر اتفاق مي‌افتد. طي اين مدت بارها‌وبارها اين فيلمنامه را بازنويسي كردم و در اين ميان فيلم «آنجا» و «بيست» را ساختم، هم‌چنين مي‌خواستم فيلم ديگري را هم بسازم كه ميسر نشد.

كاهاني درباره اين‌كه آيا شكل‌گيري فيلمنامه موجب شد كه ساخت «هيچ» تا اين اندازه به تاخير بيفتد نيز گفت: نه، من منتظر بودم كه زمان ساخت اين فيلم برسد. در واقع در آن لحظه مي‌خواستم شخصيت‌هاي فيلم را پيدا كنم و فيلمنامه را به شكلي درآورم كه براي خودم قابل باور شود، لذا تا زماني كه به اين مرحله نرسيدم ساخت فيلم را آغاز نكردم.

بايد از «هيچ» فاصله بگيرم تا بتوانم قضاوت كنم

او در پاسخ به پرسش ديگري مبني‌بر اين‌كه آيا با گذشت اين همه زمان و با اين همه وسواس اكنون فيلم «هيچ» بهترين شكل ممكن ساخته شده به ايسنا توضيح داد: راستش خودم هم نمي‌دانم. طي اين مدت تعريف و تمجيد زياد شنيده‌ام و چند اكران محدود اين فيلم بازتاب و نقد‌هاي خوبي را به دنبال داشته است، اما خودم هنوز گرم اين فيلم هستم و به همين دليل نمي‌توانم درباره‌ي آن نظري بدهم و شايد اكنون كه از اكران «بيست» فاصله گرفتم بتوانم درباره‌ي آن نظر بدهم، بنابراين بايد از «هيچ »هم فاصله بگيرم تا بتوانم درباره آن قضاوت كنم.

كاهاني درباره‌ي اين‌كه آيا فيلم «هيچ» تا اين مقطع زماني نقطه اوج كارنامه‌اش محسوب مي‌شود، گفت: فيلم «آنجا» هنوز ديده نشده است اما در سه فيلم ديگرم فيلم «بيست» توانست توجه نسبي منتقدان را برانگيزد و«هيچ» اكثريت آنها را متقاعد كرد و نقد‌هاي مثبت متعددي بر روي آن نوشته شد، البته با اين وجود من «هيچ» را نقطه اوج كارنامه‌ام نمي‌دانم چرا كه از خودم توقعات بسياري دارم و هرگز براي كار سينما نقطه اوجي قائل نيستم.

او درباره‌ي روند مشكلاتي براي سه‌ فيلمش در اكران بوجود آمده است و تاثيراتي كه بر كارش گذاشته است،گفت: وقتي كه صريح و براي خودت فيلم بسازي و در قالب آن از جامعه بگويي و اقشار مختلف جامعه در شخصيت‌هايت زنده شوند بايد تحملت هم زياد شود. به هرحال وقتي كه تنها براي اكران فيلم نمي‌سازم و سينما را راهي براي پولدار‌شدن نمي‌دانم، بايد آمادگي هر اتفاقي را هم داشته باشم.

كارگردان فيلم‌هاي «بيست» و «هيچ» در پاسخ به اين‌كه آيا استفاده از بازيگران متعدد در فيلم‌هايتان به‌دليل توجه شما به گيشه نيست هم اظهار كرد: نه اصلا اين مساله ربطي به گيشه ندارد و تنها دليل انتخاب بازيگران مختلف براي فيلم‌هايم آن است كه اين افراد براي نقش‌هاي مورد نظر من مناسب هستند و با توجه به قصه براي ايفاي نقش شايسته محسوب مي‌شوند.اساسا هم شخصيت بازيگران و هنر را فراتر از آن مي‌دانم كه بخواهم به بازيگران نگاه گيشه‌اي داشته باشم هرچند كه قطعا حضور اين بازيگران در گيشه به كمك فيلم مي‌آيد.

«هيچ» كاملا خصوصي ساخته شده است

كاهاني در ادامه‌ي اين نشست درباره‌ي آثارش كه تماما در بخش خصوصي تهيه مي‌شوند، توضيح داد: چندي پيش يكي از مسئولان اعلام كرده بود كه ما در ايران فيلم خصوصي نداريم و همه فيلم‌ها به نوعي دولتي محسوب مي‌شوند اما خود من به شخصه چند فيلم خصوصي دارم، حال از بقيه بي‌خبرم. فيلم «هيچ» اثري است كه به شكل صد‌درصد خصوصي است. فيلم «بيست» هم همين‌گونه بوده واينجا جا دارد كه از سليمان علي محمد سرمايه گذار اين دو فيلم سپاسگزاري كنم.

«آنجا»يعني دومين فيلم من هم به همين شيوه تهيه شده بود و شايد تنها فيلم كارنامه‌ي من كه در آن بخشي دولتي تا حدي مشاركت داشته، فيلم «آدم» باشد.كه البته اين حمايت هم شامل تمام فيلم‌هاي اول مي‌شود و دولت موظف است كه از اين آثار حمايت كند، كما اينكه درباره‌ي بسياري از فيلم‌هاي ديگر هم اين حمايت‌ها بوده است.

تاكنون سفارشي فيلم نساختم

اين كارگردان درباره‌ي سينماي مستقل و شرايط و سختي‌هاي آن هم به ايسنا گفت: من تاكنون فيلم سفارشي نساخته‌ام و اميدوار هم هستم كه هيچ‌گاه اين‌گونه فيلم نسازم. من هميشه به سمتي رفته‌ام كه سفارشي‌ساز نباشم.

وي هم‌چنين عنوان كرد: به هرحال خدا را شكر تا اينجاي كار به مشكلي برنخورده‌ام و هزينه‌ي فيلم‌هايم تامين شده است، البته دراين راه سختي‌هاي زيادي كشيده‌ام و به‌خصوص در زمان ساخت «بيست» براي از دست‌دادن سرمايه‌گذار فيلم خيلي اذيت شدم. اما به هرحال به كمك پرويز پرستويي به آقاي علي‌محمد رسيدم و مشكل حل شد و اميدوارم از اين به بعد هم بتوانم ايده‌هايي كه در ذهن دارم را عملي كنم و به شيوه‌اي كه دوست دارم كار كنم.

كاهاني درباره‌ي شرايط فيلمسازان مستقل اظهار كرد: معلوم است كه شرايط سختي پيشروي اين افراد قرار دارد چرا كه همواره وقتي فرد مي‌خواهد ذهنيت خود را به فيلم تبديل كند، سخت‌تر به او اجازه مي‌دهند كار كند. مشكل از همين مرحله شروع مي‌شود و تا زمان پخش ادامه دارد و در آن مرحله است كه اگر انديشه‌هاي ديگران را نساخته باشي از سينمادار، پخش‌كننده تا وزارت ارشاد همه به نوعي عليه فيلم تو مي‌شوند، مگر اين‌كه ساخته‌ات پتانسيل‌هايي داشته باشد كه بتواند آنها را قانع كند. براي «بيست» هم تقريبا چنين اتفاقي افتاد و اتفاقي كه براي «هيچ »هم مي‌افتد تقريبا به همين شكل است.

كاهاني در پايان اين نشست درباره‌ي پراكندگي سينماهاي نمايش‌دهنده‌ي فيلم «هيچ» با توجه به محدود شدن نمايش آن در 15 سالن، پاسخ داد: ديگر فكر‌كردن به پراكندگي و يا متمركز‌بودن سينماها از من گذشته است و من تنها به فكر اين هستم كه به من سالن بدهند.

وي سينماهاي فرهنگ، آزادي، فلسطين، اريكه ايرانيان ، پرديس‌ها ملت،زندگي،سپيده،سروش،مركزي،ناهيد،پايتخت،سالن موزه سينما و... را از جمله سينماهاي نمايش‌دهنده‌ي فيلم «هيچ» برشمرد.