نيلوفر رستمي
سینمای ما - كمتر ايراني است كه تصوير شعبون استخواني را يادش نباشد، با آن پيراهن بلند چيندار مشكيش و سيبلهاي از بنا گوش دررفته و مشتي بزن بهادر كه دوروبرش را گرفته بودند.
او كه بالاخره گردنش را زدند و خيلي از ما از مرگش ناراحت شديم همان كشاورز دوست داشتني خودمان بود و بعدتر پدرسالار خودراي و سختگير را كه بلاي جان بچههايش بود هر شنبه شب روي صفحه تلويزيون ظاهر ميشد، ما با او و گريمها و شخصيتهاي گوناگونش بزرگ شديم، مدت ها با او بوديم و ساعتهاي مشخصي از روز كه جلوي تلويزيون مينشستيم و او را ميديديم كه در نقش تازهاي جولان ميدهد.
اما حالا مدتهاست كه ديگر او را نميبينيم، اينطور فكر ميكنيم كه لابد بهخاطر سن و گرفتاريهاي خاصش ديگر نميتواند سر صحنه حاضر باشد اما سن براي بازيگر دليل مناسبي نيست، حتما دلايل قويتري ميطلبد، اينكه شايد او ديگر دل و دماغ كار كردن نداشته باشد يا كاراكترها را در خور بازي كردن نداند. ميگويند حرفهايها بعد از آنكه از مرحلهاي در شغلشان بگذرند انگار كه تا ته دريا را رفته باشند ديگر ميلي براي دوباره فرو رفتن ندارند.
خود كشاورز در يكي از گفتوگوها درباره نبودش در سينما گفته بود: « در سينما كمتر كار ميكنم. بيشتر كارهايم را گذاشتهام روي برنامههاي تلويزيوني چون بههرحال هركس سليقهاي دارد، تعصبي نسبت به كار خود دارد و اين است كه سناريوها كمي ضعيف است.
بايد سناريوها قوي شود.»با اينحال او سال گذشته پس از 30 سال دوري از تئاتر قرار بود در نمايشنامهاي با عنوان «مسافري درتاريكي» نوشته مارشا نورمن و به كارگرداني روحالله جعفري بازي كند و بهخاطرش در مطبوعات گفتوگوهايي هم شد اما بهدلايلي مانند سالن و... كارگردان با مركز هنرهاي نمايشي به توافق اجرا نرسيد و ديدن دوباره كشاورز روي صحنه همراه شد
با سكوت با اين حال او در گفتوگوهايش خبر داده بود كه قرار است نمايشي را نيز خودش كارگرداني كند اما ازنام نمايش و اطلاعات ديگر خود داري كرده بود. الان يكسال از آن مصاحبهها ميگذرد و هنوز پيشنهاد كارگرداني كشاورز براي مركز هنرهاي نمايشي مشخص نشده است.
محمدعلي كشاورز، هنرمند اصفهاني متولد 1309، فارغالتحصيل هنرستان هنرپيشگي تهران و دانشكده هنرهاي دراماتيك است. فعاليت هنرياش را از سال ۱۳۳۹ با حضور در نمايش «ويولن ساز كرهمونا» آغاز كرد و تا به حال در دهها نمايش، فيلم و سريال بازي كرده است.
در فيلمهايي كه جزو يادگارهاي شيرين تاريخ سينماي كشورمان بلكه حتي بخشي از تاريخ سينماي ايران شدهاند. فيلم «خشت و آينه» ابراهيم گلستان، «شب قوزي» فرخ غفاري، «رگبار» بهرام بيضايي و «مادر» علي حاتمي بازي كه براي آن نامزد دريافت سيمرغ بلورين بهترين بازيگر نقش اول مرد هم شد.
حاصل همه اين سالها را كشاورز در كتاب خاطرات « اكسيرنقش » نوشت. هفته گذشته در جشن تئاتر ارديبهشتماه استان اصفهان يكي از برنامههاي ويژه تقدير و تجليل از اين هنرمند همشهري بود.
جشن در تالار فرشچيان با حضور ايماني خوش خو معاون هنري وزير فرهنگ و ارشاد، عليرضا حسيني مديركل ارشاد اصفهان و جمعي از مسئولان و هنرمندان اصفهاني برگزار شد. در ادامه فيلمي از كارنامه هنري كشاورز نشان داده شد و سپس از محمدعلي كشاورز تقدير بهعمل آمد. كشاورز روي سن رفت و گفت: « من در محله سيچان اصفهان متولد شدم و مقطع ابتدايي را در مدرسه « گل مريم و چند مدرسه ديگر» گذراندم و در مدرسه ادب هم ديپلم گرفتم. »
بازيگر نقش شبون استخواني گفت: « من براي نخستينبار در مدرسه شاه عباس يعني در همان دوره ابتدايي با هنر تئاتر آشنا شدم و همينجا از معاون ارشاد فرهنگ درخواست ميكنم كه اين مدرسه را بهدليل دارا بودن نخستين صحن به سبك ايتاليايي در كشور حفظ كند.»
محمدعلي كشاورز درباره مقاطع فعاليتش گفت: در قبل از انقلاب بهدليل معتقد نبودن به سينماي آن زمان در اين عرصه حضور نيافتم و با اعتقادي كه به تئاتر داشتم به هنر تئاتر اكتفا كردم و در اين زمينه با كمك اساتيد خود بسيار موفق شدم. او خواست تا وزير ارشاد دست جوانان فعال تئاتر را بگيرد و به آنان براي پيمودن اين راه دشوار كمك كند.
كشاورز در آخرين صحبتهاي خود گفت: هنر تئاتر ايران روز بهروز در حال پيشرفت است و در اصفهان چه به لحاظ دانش و چه فرهنگ، داراي پيشينه عظيم تئاتر هستيم كه حفظش نيازمند ياري مسئولان است. در ادامه برنامه از 13 هنرمند تئاتر اصفهان تقدير شد كه جايزههايشان را كشاورز اعطا كرد.
از حسين زرينفر بهعنوان پيشكسوت نسل اول تئاتر اصفهان، پري كربلايي بهعنوان پيشكسوت تئاتر زنان، رضا كشاني بهعنوان نخستين تحصيلكرده تئاتر اصفهان و محمد علي ميان دار، ملك شاه عبداللهي، جمشيد خانيان، فريدون سوراني، رسول هنرمند، مجيد كيمياييپور، الهام رضايي، احمد رضايي و احسان رحيمي بهعنوان فعالان تئاتر دفاع مقدس و اسماعيل صرامي بهعنوان فعال تئاتر خياباني تقدير بهعمل آمد.