داور جشنواره فیلم فجر درباره «بوسیدن روی ماه»، «بی‌خود و بی‌جهت» و «برف روی کاج‌ها» چه نظري دارد؟ : فيلم برگزيده تماشاگران با دستی از بیرون هدایت شد/ اين‌ها مادر شهیدان یهودی هستند و اهل داریوش و ابی و دختربازی!/ مایل بودم به بازي پانته‌آ بهرام و نگار جواهریان جایزه بدهیم

سینماي ما- سمیه علیپور: جمال شورجه یکی از اعضای هیئت داوران سی‌امین جشنواره فیلم فجر تاکید کرد اگر منویات مدیریت دولتی سینما در داوری‌های جشنواره لحاظ نشود، اشتباه است.
شورجه درباره وجود نگاهی در انتخاب داوران که منجر به گزینش چهره‌های نزدیک به مدیریت دولتی سینما در این هیئت شده است، اظهار داشت: «این تعبیر شما را اولین بار است که می‌شنوم. هر ساله همین اتفاق می‌افتد و دبیر جشنواره اعضای هیئت داوری را معرفی می‌کند. هر چقدر گذشته جشنواره فجر را مرور کنیم می‌بینیم گروه داوران منتخب چهره‌های منتسب به مدیریت دولتی سینما و فیلمسازان آزاد بودند که امسال هم این اتفاق افتاد.»

او ادامه داد: «مگر نگاه دولت چه عیب و ایرادی دارد که افرادی را منسوب به نگاه دولتی می‌کنیم؟ ضمن اینکه جشنواره فیلم فجر از سوی ارشاد برگزار می‌شود و بر این اساس باید منویات دولت در این جشنواره لحاظ شود و اگر در سال‌‌های گذشته این اتفاق نمی‌افتاد اشتباه آنان بود.»

کارگردان فیلم سینمایی «33 روز» با اشاره به فیلم‌‌هایی که در جشنواره امسال حضور داشتند، گفت:‌ «بهترین فیلم‌هایی که از نظر داوران انتخاب شدند در اصل بهترین‌های جشنواره امسال بودند. سایر فیلم‌هایی که جایزه نگرفتند به لحاظ ساختار و محتوا چه ویژگی‌هایی داشتند که الان تصور شود در مورد آنان اجحاف شده است؟»

این عضو هیئت داوران تاکید کرد امسال تعداد فیلم‌های خوب در جشنواره چندان زیاد نبود و گفت: «چند فیلمی که انتخاب شدند بهترین‌های این دوره بودند. از اینکه دستمان تنگ است و داوران برای انتخاب فیلم‌های خوب گزینه‌های زیادی نداشتند معضل سینما است.»

او ادامه داد: «در داوری‌ها فیلم‌های زیادی نداشتیم که آثار خوبی باشند و انتخاب از میان آن‌ها در شاخه‌های مختلف به سختی صورت بگیرد.»

شورجه با این پیش‌فرض تاکید کرد: «به دلیل همین محدودیت در انتخاب‌هاست که نمی‌‌توانیم بگوییم انتخاب‌ها دولتی انتخاب بوده‌اند، زیرا غیردولتی‌ها حرفی برای گفتن نداشتند. منتقدان فیلم‌ها را دیدند و قطعا نظر دادند و همچنین انتخاب‌های مردمی نیز همین‌هایی بود که داوران انتخاب کردند.»

این کارگردان در ادامه نزدیکی آرای مردم به آرای داوران به مثال نقض اشاره کرد و گفت: «یک مورد انتخاب داوران با مردمی یکی نبود که عقیده دارم این انتخاب مردمی براساس دستی از بیرون هدایت شد، زیرا این فیلم مردم‌گریز و مردم‌ستیز است. فارغ از اسم کارگردان آن فیلم که یک شبه ره صد ساله را طی کرده این فیلم نمی‌تواند در اکران مخاطب عام را با خود همراه کند، مگر آنکه به ضرب و زور رسانه‌ها و ابر و باد و مه و خورشید و فلک همه در کار بیایند تا این فیلم از سوی تماشاگران مورد توجه قرار بگیرد.»

شورجه در پاسخ به این پرسش که سه فیلم قرار گرفته در مرتبه بالای انتخاب‌های مردمی شامل، «برف روی کاج‌ها»، «بوسیدن روی ماه» و «پل چوبی» هر سه از سوی داوران جشنواره چندان مورد توجه نبودند و دلیل وجود فاصله بین دیدگاه داوران و انتخاب‌های مردمی را چه می‌داند، گفت: «باید تا حدی فاصله‌ای بین این دو انتخاب وجود داشته باشند. داوران از میان مردم کوچه و بازار انتخاب نشده‌اند. آنان فیلم‌ها را کارشناسی داوری می‌کنند و صورت ظاهر را نگاه نمی‌کنند، باطن فیلم‌ها را کندوکاو می‌کنند.»

این عضو هیئت داوران اظهار داشت:‌ «مردم و مخاطبان با سینما این طور که در مورد داوران گفتم برخورد نمی‌کنند و نگاه برون‌گرا دارند. در بخش بین‌الملل دیدم انتخاب‌های هیئت و مردم از آنجا که مخاطبان این بخش افراد فکورتر هستند تفاوت چندانی نداشت.»

او با اشاره به فیلم «بوسیدن روی ماه» ساخته همایون اسعدیان به تهیه‌کنندگی منوچهر محمدی که در مرتبه دوم آرای مردمی قرار داشت، گفت: «فیلم «بوسیدن روی ماه» در حد خودش جایزه گرفت، اما این فیلم هم کاری لخت و کند بود. موضوع، مضمون و تم قصه خوب بود و در حد کاری بیست تا سی دقیقه‌ای بود، اما سازندگان آن را به اندازه فیلمی 100 دقیقه‌ای طولانی کرده بودند. به هر حال برای ساخت این فیلم زحمت کشیده بودند و تم خوبی انتخاب کرده بود.»

شورجه در پاسخ به این سئوال که آیا موضع‌گیری محمدی و اسعدیان در مورد ماجرای خانه سینما و انتقاد آنان از معاونت سینمایی نقشی در نادیده گرفتن فیلم در جوایز داشته، گفت: «آقای محمدی و اسعدیان پیش از این فیلم خوبی ساخته بودند که مورد توجه قرار گرفت و ساختار قابل قبولی داشت. این فیلم هم در همین سالی تولید شد که این معاونت سینمایی حضور داشت.»

او در پاسخ به این پرسش که از جمال شورجه به عنوان کارگردانی فعال در حوزه دفاع مقدس انتظار می‌رود توجهی خاص‌تر به فیلمی با موضوع مادر شهید و مضمون فداکاری موجود در آن داشته باشد، گفت: «در فیلم «بوسیدن روی ماه» ‌ما دو مادر شهید می‌بینم که ظاهر آنان در تناسب با مادر شهید فقط چادر سر کرده‌اند؛ تو گویی که این دو مادر شهید مادر شهیدان یهودی هستند و بعد در کندوکاوهای فیلم می‌بینیم اهل داریوش و ابی و دختربازی بودند.»

این کارگردان اظهار داشت: «متاسف هستم برای این کارگردان و تهیه‌کننده‌ای که خودشان را منتسب به نظام نشان می‌دهند، اما در فیلم‌شان در خانه مادر شهید عکس رهبر و امام نیست. این امر یا عمدی است و یا از نبود شناخت آنان نسبت به خانواده شهدا ناشی می‌شود.»

او ادامه داد: «وقتی در فیلم به مادر اصلی شهید می‌رسیم و او به سمت شهید خودش در آن معراج می‌رود کات می‌خورد تا احساسات و عواطف او بر سر جنازه فرزندش نشان داده نشود. انگار فیلم نمی‌خواهد وارد این ماجراها شود. فیلم به لحاظ تم خوب بود و کار کوتاهی بود که حسین جعفریان (فیلمبردار) زحمت زیادی برای آن کشیده بود، صداگذاری و صدابرداری فیلم هم خوب بود. ما حتی در نظر داشتیم به دو مادر شهید که خیلی خوب بازی کرده بودند جایزه‌ای ویژه دهیم، اما دست ما به عنوان هیئت داوران بسته بود.»

شورجه در مورد داوری شدن «بی‌خود و بی‌جهت» که برخی شنیده‌ها حکایت از داوری نشدن این کار دارد، گفت:‌«این فیلم کاملا دیده شد و متاسفانه هیچ ویژگی خاصی نداشت که ما را جذب کند. کل فیلم در یک منزل می‌گذشت. کشش داستان فیلم بیست تا بیست و پنج دقیقه بود که فیلمساز آن را طولانی کرده بودند و در انتهای آن هم مبحث انحرافی و باردار شدن خانمی قبل از ازدواج مطرح می‌شود. این در وضعیتی است که این دختر خانواده‌ای سنتی دارد و خودش مخالف ماهواره است. همه این‌ها علاوه بر لخت بودن فیلم موجب شد تا کار در هیچ رشته‌ای نامزد نشود.»

او در مورد بازی بازیگران این فیلم گفت:‌ «بازی خانم جواهریان فوق‌العاده بود. پانته‌آ بهرام، احمد مهرانفر و عطاران هم خیلی خوب کار کرده بودند. کارگردان فضای محدود تئاتری ایجاد کرده بود که همه اتفاقات در آنجا رخ می‌داد. این در حالی است که سینما به پروداکشن نیاز دارد.»

این کارگردان ادامه داد: «البته این نظر من است. ممکن است یکی بگوید سینمای مورد علاقه ما همین است. همانطور که در دنیا سینما می‌بنیم از کشورهای مختلف این نوع فیلم‌ها هم ساخته شود تا هر تفکری متناسب با ذائفه و علاقه خود فیلمش را تولید کند. چنین نیست که بگوییم همه باید مثل من فیلم بسازد؛ هر فیلمسازی سبک و سیاقی را انتخاب کرده است.»

او تاکید کرد: «واقع امر این است که به نظر من نگاه دولتی یک ظرفیت بالاست و این مسئله عیب نسیت که همه را با چماق دولتی بودن بزنیم.»

شورجه اظهار داشت: «هفتاد نفر و فیلم را نامزد کردیم که این هفتاد فیلم و یا هفتاد نفر کارشان در جشنواره از نظر داوران بهتر بوده است، هر کدام از داوران و در کنار آن‌ها فیلم‌ها سلیقه و نگاه خاص خود را دارند و آثار را مورد بررسی قرار می‌دهند.»

او در این بخش از سخنانش را اشاره دوباره به «بوسیدن روی ماه» گفت: «فیلم «بوسیدن روی ماه» در بخش‌های مختلف نامزد شده بود و یا اعتقاد داشتم به این دو مادر جایزه ویژه باید بدهیم، اما دست هیئت داوران نیز بسته است، این دو خانم بازیگر نقش مادر شهید را خوب بازی کرده بودند.»

او همچنین از بازی‌های «بی‌خود و بی‌جهت» نام برد و گفت: «همچنین مایل بودم به پانته‌آ بهرام و نگار جواهریان برای بازی در «بی‌خود و بی‌جهت» جایزه دهیم. هرچند خانم یکتا ناصر نقش خود را بسیار خوب بازی کرده بودند، اما نظر من به انتخاب پانته‌آ بهرام بود، اما عملا دست هیئت داوران بسته است. کلیه این نامزدها مستحق جایزه بودند، اما ما می‌بایست 16 و 17 جایزه می‌دادیم و در نتیجه طبیعی است آن 50 و چند مورد ناراحت شوند و مشکل داشته باشند و پاره‌ای از منتقدان و صاحب نظران نیز راضی نباشند.»

نظرات