ندا آل طیب
سینمای ما - محمد رحمانيان بعد از ديدن مستند «هامون بازان» از شبكه 4 سيما با ماني حقيقي تماس گرفت و درباره اين فيلم با او سخن گفت و با اين اتفاق بود كه نخستين گام براي اجراي نمايش «هامون بازان» برداشته شد.
به گزارش خبرنگار تئاتر خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، رحمانيان در آغاز نسخه كوتاه شده اين فيلم را از تلويزيون ديد و در تماس با ماني حقيقي به اين موضوع پي برد و از او خواست نسخه اصلي مستند «هامون بازان» را در اختيار او بگذارد.
نسخه‌اي كه به گفته رحمانيان؛ 25 دقيقه بلندتر بود و نكات بسيار جذاب ديگري داشت. بعد از ديدن چندين باره فيلم بود كه رحمانيان تصميم گرفت، نمايش را براساس اين مستند اجرا كند.
حقيقي با اين پيشنهاد موافقت كرد و از آرشيو خصوصي‌اش مدارك بسيار بيشتري مانند مصاحبه با عوامل فيلم، پژوهش‌ها و نامه‌نگاري‌هاي گوناگون را در اختيار رحمانيان گذاشت و كليد نگارش نمايش «هامون بازان» زده شد.
به گفته‌ي رحمانيان ويژگي خاص مستند «هامون بازان» بود كه او را بر آن داشت تا براساس اين فيلم، نمايشي را اجرا كند.
درست 17 سال پس از ساخت «هامون» داريوش مهرجويي بود كه ماني حقيقي با انتشار فراخواني با عنوان «هامون بازان جهان كجاييد» در رسانه‌ها، شرايط را براي ساخت مستندي درباره فيلم ماندگار مهرجويي فراهم كرد.
8 روز بعد از انتشار اين فراخوان، 160 نفر از طريق دورنگار (فكس) و پست الكترونيك (اي‌ميل) به ماني حقيقي پاسخ دادند. او از ميان اين تعداد 5 نفر را در نظر گرفت. وجه انتخاب آنان شخصي بودن مناسباتشان با فيلم «هامون» بود. در ميان اين افراد جواناني بودند كه هنگام ساخته شدن فيلم «هامون» بسياركم‌سن و سال بودند.
رحمانيان كه اين روزها سرگرم تمرين نمايش جديدش است، «هامون» را نمونه يك فيلم كالت "film cult" مي‌دادند. او در اين‌باره توضيح مي‌دهد: «موضوع اين است كه يك اثر هنري تا 20 سال بعد از ساخته‌شدنش چگونه هنوز زنده است و با نسل‌هاي بعد از خود ارتباط برقرار مي‌كند. اين موضوعي است كه مرا به اين اثر علاقه‌مند كرد. اين‌كه چه‌طور گروهي از مردم، خود را در قالب يك اثر هنري مي‌بينند»
حميد هامون مرد سرگشتگي‌هاي بزرگ است، او در تمام وجوه زندگي‌اش اين آشفتگي‌ها را دارد. اين مرد سال‌هاي سال است كه همذات‌پنداري افراد بسياري را با خود داشته، داريوش مهرجويي جزء هنرمنداني است كه همواره سفارش اجتماع خود را احساس و به آن توجه مي‌كند. آثاري همچون «گاو»، «اجاره‌نشين‌ها»، «هامون»، «سنتوري» و .... به خوبي حساسيت اين فيلم‌ساز را نسبت به جامعه‌اش باز مي‌نمايانند.
رحمانيان در اين‌باره مي‌گويد: «در اين‌جا اين پرسش مطرح مي‌شود كه فيلمي مانند «هامون» ساخته مهرجويي است يا اين‌كه او تأثير يك جامعه مغشوش، بيمار و پر از مشكل راگرفته و آن را در قالب فيلم بازنموده است تأثير جامعه در نخستين رمان مهرجويي «به خاطر يك فيلم بلند لعنتي» هم به خوبي مشهود است. شايد همين حساسيت‌هاي بالاي اوست كه فيلمي مانند «سنتوري» را غيرقابل پخش اعلام مي‌كنند. مهرجويي مسايلي را منتقل مي‌كند كه ديگران نمي‌توانند يا نمي‌خواهند آن‌ها را منتقل كنند. در جامعه ما افراد بسياري عاشق فيلم «هامون» هستند. اين افراد شامل سنين و اقشار گوناگون مي‌شوند. اين نشان مي‌دهد كه اثر فرهنگي مي‌تواند جلوتر از زمان خود حركت كند و نبض جامعه را در دست بگيرد.»
رحمانيان البته اين نمايش را جزء آثار گروه تئاتر «پرچين» نمي‌داند: «اين نمايش نخستين تجربه از مجموعه كارهايي است كه به اجراي آن‌ها علاقه‌مندم. اين مجموعه را «سينمايش» مي‌نامم كه تركيب سينما و نمايش است. بر همين اساس طرح‌هاي ديگري دارم در مورد فيلم‌هاي ديگري كه مانند «هامون» جلوتر از جامعه ما حركت كرده و به نوعي وارد فرهنگ عمومي مردم شده‌اند. «هامون بازان» اولين سينمايش ماست.»
«هامون» همان‌گونه كه به يكي از آثار ماندگار سينماي ايران تبديل شد، به ماندني‌ترين نقش خسرو شكيبايي هم بدل گشت. نقشي كه با همه شيفتگي‌ها و آشفتگي‌هايش لقب «هامون سينماي ايران» را براي شكيبايي به ارمغان آورد. مهرجويي كه شكيبايي را از صحنه تئاتر براي فيلم «هامون» انتخاب كرد، با اين فيلم يكي از بزرگ‌ترين بازيگران را به سينماي ايران هديه كرد. بازيگري كه همواره در ذهن تماشاگران سينما نماد همه شوريدگي‌ها و عشق‌هاست و حالا درست در آستانه نخستين درگذشت اين بازيگر است كه رحمانيان نمايش «هامون بازان» را در فرهنگسراي نياوران به صحنه مي‌آورد، رحمانيان مي‌گويد:«هرچند اين نمايش هنوز اجرا نشده اما با تمام ايرادها و نواقصش متعلق به خسرو شكيبايي است و به او تقديم مي‌شود.»
سالن فرهنگسراي نياوران البته سالن مورد علاقه رحمانيان نيست. او دوست داشت نمايش‌اش را در تالار مولوي اجراكند. جايي كه سالني بلك باكسي (Black Box) دارد كه بهترين سالن براي اجراي نمايش مانند «هامون بازان» است.
رحمانيان مي‌گويد: «متأسفانه برخورد بسيار نامطلوبي از سوي اين تالار با ما انجام شد و مرا برآن داشت كه به سالن ديگري فكر كنم.»
محسن شاه‌ابراهيمي، طراح صحنه اين نمايش است. او اخيرا از شاهرود و از سه پروژه «مختارنامه» بازگشته است. شاه‌ابراهيمي به محض ورود به تهران قراراست از سالن نياوران بازديد كند. رحمانيان به اميد اين است كه بتواند با ايجاد تغييراتي، نياوران را به سالن مطلوب خود نزديك كند. البته اعتمادي كه رحمانيان به كار شاه‌ابراهيمي دارد، او را به اجرا در نياوران مجاب مي‌كند.
به گزارش ايسنا، گروه اجرايي اين نمايش، تمرينات اوليه «هامون بازان» را در يكي از آژانس‌هاي هواپيمايي آغاز كردند! رحمانيان در اين‌باره توضيح مي‌دهد: «با هزاران مشكل سالن ارسباران را از 20 خرداد به ما داده‌اند. اما فعلا تا 20 خرداد سرگردانيم. همه‌چيز مشكل‌ساز است. ديگر از اين مشكلات خسته شده‌ام آيا سهم من از تئاتر مملكت يك سالن تمرين نبايد مي‌بود؟! نمي‌دانم به هرحال تلاش مي‌كنيم كم‌كم روي غلتك بيفتيم.»
نمايش «هامون بازان» با حضور بازيگراني همچون علي عمراني، مهتاب نصيرپور، اشكان خطيبي، بهنوش بختياري، حميد پاك‌سرشت، عرفان ملكوتي و مونا احمدي از تاريخ 21 تيرماه رأس ساعت 30/19 در فرهنگسراي نياوران اجرا مي‌شود.
