 |
 |
|
ناسپاس
|
 |
|
(117 رأي)
کارگردان :
حسن هدایت |
افراطی ها
|
 |
|
(54 رأي)
کارگردان :
جهانگیر جهانگیری |
|
|
 |
 |
|
|
درباره محبوب‌ترین فیلم خسرو شکیبایی فقید
بیست نکته درباره فیلم کالت "هامون" که احتمالا در جریان‌اش نبوده‌اید |  |
سینمای ما - - «هامون» دهمين فيلم بلند سينمايي كارنامه داريوش مهرجويي است كه بيست سال پس از اولين فيلمش در سال 1367 توليد و در سال 1368 به نمايش عمومي درآمد.
2- «هامون» آغازگر دوره‌اي درخشان در كارنامه مهرجويي است كه پس از دوره موفق فيلمسازي در سال‌هاي پيش از انقلاب، دچار دست‌اندازهاي مختلفي شده بود و با نمايش موفق «هامون» بود كه مهرجويي بار ديگر به عنوان فيلمساز مهم و شاخص اين سينما مطرح شد.
3- پيش از ساخت «هامون»، مهرجويي به فرانسه مهاجرت كرد و حاصل اين سفر فيلمي درباره آرتور رمبو شاعر معتبر فرانسه به نام «سفر به سرزمين آرتور رمبو» بود كه هيچ‌وقت در ايران نمايش داده نشد. پيش از سفر، اولين فيلم مهرجويي بعد از انقلاب با نام «مدرسه‌اي كه مي‌رفتيم» دچار جرح و تعديل‌هاي فراوان شد و ده سال پس از ساخت در سال 1369 به نمايش درآمد.
4- مهرجويي پس از انقلاب و پيش از «هامون» كمدي پرفروش و جذاب «اجاره‌نشين‌ها» (اولين كارش بعد از بازگشت از فرانسه) را ساخت كه جايگاه جدي‌اش را نزد منتقدان و روشنفكران پس از سال‌ها پيدا كرد و «شيرك» هم فيلم ناموفق ديگري بود كه يك سال پيش از شروع ساخت «هامون» به نمايش درآمد و اقبالي به دست نياورد. در چنين شرايطي بود كه مهرجويي سراغ «هامون» رفت و ساخت فيلمي پيچيده و پر از فلاش‌بك و با ساختاري نزديك به جريان سيال ذهن در آن موقعيت ريسك بالايي داشت.
5- فيلمنامه «هامون» براساس عنوان‌بندي فيلم «با نگاهي به زندگي‌نامه سورن كي‌ير كه‌گور و كتاب «هرتسوك» اثر سال بلو و «بوف كور» صادق هدايت» نوشته شده است.
قصه فيلم «هامون» در اصل يك قصه خيلي قديمي است. يك بخش از طرحي گسترده كه مي‌توانست يك رمان بلند باشد. اين طرح قبل از انقلاب به ذهن مهرجويي رسيد و نوشته شد ولي به سرانجامي نرسيد.
6- طرح كلي داستان اوليه، سرگذشت يك خانواده بود كه شخصيت و ماجراهاي حميد هامون به يكي از اعضاي آن از موضوع‌هاي فرعي آن داستان مفصل و پر شخصيت بود. بقيه داستان‌ها مربوط به ساير اعضاي خانواده مي‌شد كه سه برادر بودند؛ اين طرح رمان با نام ابتدايي «ديدار» نوشته شد. برادر كوچك‌تر خانواده به نام احمد در پاريس زندگي مي‌كرد و گويا سرگذشت او كه فيلمساز است و شباهت‌هايي به زندگي مهرجويي هم دارد، به صورت يك رمان مستقل نوشته شده و قرار است به‌زودي منتشر شود. حميد هامون در اين طرح برادر وسطي بود. اين بخش به‌صورت رمان نوشته شده بود كه قبل از انقلاب به شكل فيلمنامه درآمد و قرار بود همان موقع ساخته شود. فيلمنامه آن هم پيش از انقلاب تصويب شده بود و ساختار قصه هم شباهت‌هايي با فيلم فعلي داشت؛ شخصيت‌هايي مثل علي عابديني و توجه هامون به كي‌ير كه‌گور و رساله «ترس و لرز» در آن داستان هم بود.
7- طرح اوليه با قصه فيلم «هامون» متفاوت است. در واقع برداشت ديگري از اين ماجرا و شخصيت‌هاست كه مهرجويي قصد داشت همه آن‌ها را در قالب يك چندگانه سينمايي درآورد و «هامون» يكي از بخش‌هاي آن باشد. آن طرح بلندپروازانه به سرانجام نرسيد و مهرجويي بخش‌هاي مربوط به حميد هامون را دستمايه نوشتن فيلمنامه فيلم بعدي‌اش قرار داد و فيلم مستقلي ساخته شد كه ديگر هيچ دنباله يا اشاره‌اي در ديگر آثارش ندارد، گرچه به تعبير خودش مي‌شود شخصيت اسد و صفا (دو برادر فيلم «پري») را به نوعي ادامه شخصيت حميد هامون در نظر گرفت. مهرجويي در نوشتن اين فيلمنامه از تجربه‌هايش در فيلم «الموت» و تفرج در فلسفه و حكمت شرق از طريق كربن و يونگ و خواندن متون اصلي تشيع و اسماعيليان استفاده زيادي كرد و سمت و سوي ماجرا پيدا شد.
8- مهرجويي براي نقش اول فيلمش سراغ خسرو شكيبايي رفت كه تا پيش از «هامون» فيلم مهمي بازي نكرده بود و مهرجويي كارش را در يك نمايش خياباني به كارگرداني هايده حائري در طبقه بالاي تالار شهر ديد و براي بازي در اين نقش دعوتش كرد.
9- خسرو شكيبايي به دعوت مهرجويي به خانه او مي‌رود و مهرجويي به روال هميشه از شكيبايي عكس‌هاي مختلفي مي‌گيرد و بعد نسخه‌اي از فيلمنامه «هامون» را در اختيارش مي‌گذاد كه بيشتر يك سيناپس مفصل است تا فيلمنامه كامل. بخش‌هايي از فيلمنامه بعدها به مرور كامل مي‌شود و بخش‌هايي هم به صورت بداهه سرصحنه اجرا مي‌شود.
10- بازيگر زن مقابل شكيبايي هم چهره شناخته‌شده‌اي نبود. نقش مهشيد را بيتا فرهي بازي كرد كه پيش از «هامون» تجربه بازيگري و حضور جلوي دوربين نداشت. فرهي از آمريكا برگشته بود و مهرجويي كه در سال‌هاي اقامت و دانشجويي در آمريكا با او آشنا شده بود، براي بازي در نقش مهشيد دعوتش كرد.
11- «هامون» هشتمين همكاري مهرجويي با عزت‌الله انتظامي است كه از زمان ساخت «گاو»(1348) آغاز شده بود. انتظامي در دوران توليد فيلم بيمار بود و به‌سختي كار مي‌كرد. او كه قرار بود اواسط فيلمبرداري جراحي شود، از ابتداي كار لنگيدن شخصيت دبيري را جلوي دوربين اجرا كرد تا كار دوپاره نشود. بخش‌هايي از بازي و شخصيت دبيري در دفتر وكالت او از فيلم نهايي كوتاه شد و همين موضوع باعث دلخوري و كدورت انتظامي از مهرجويي شد. آن‌ها پس از «هامون»، در فيلم «بانو» هم همكاري كردند و بعد از آن ديگر انتظامي نقشي در فيلم‌هاي مهرجويي بازي نكرد و فقط در يك سكانس «ميكس» جلوي دوربين او رفت.
10- شيوه روايت غير خطي و تودرتو و فلاش‌بك‌هاي متعدد فيلم باعث شد تا كسي جرات سرمايه‌گذاري روي فيلم را نداشته باشد. در نهايت مهرجويي با سرمايه شخصي و وام فارابي سراغ توليد فيلم مي‌رود و در عنوان‌بندي فيلم هم نام شركت پخشيران به مديريت هارون يشايايي در اين كار كنار نام مهرجويي ديده مي‌شود.
11- نسخه اوليه «هامون» از زمان متعارف اكران عمومي در ايران بيشتر شد و مهرجويي ناچار شد 15 دقيقه از صحنه‌هاي فيلم را كوتاه كند و در نهايت با زمان 120 دقيقه‌اي به نمايش درآمد.
12- اولين نمايش عمومي فيلم در هشتمين جشنواره فيلم فجر با واكنش‌هاي متفاوتي مواجه شد. منتقدان برخلاف انتظار استقبال چنداني از فيلم نكردند و مدت‌ها طول كشيد تا «هامون» جايگاه واقعي و اهميت و ارزش والايش را به آن‌ها نشان دهد. خيلي از نوشته‌هاي آن روزهاي منتقدان، امروز به شوخي شبيه است و تعداد زيادي از آن‌ها بعدها شفاهي يا مكتوب از نظر شتاب‌زده‌شان نسبت به فيلم و كيفيتش برگشتند. عمده ايرادهاي آن روزها به ساختار نامتعارف و روايت غيرخطي فيلم برمي‌گشت كه از نظر بعضي منتقدان سينمايي آشفتگي و ضعف در روايت تلقي شد. فيلم البته مدافعان پروپا قرصي هم داشت و اين جهت‌گيري و صف‌بندي ميان موافق و مخالف در زمان اكران عمومي فيلم هم ادامه داشت.
13- برخلاف منتقدان، داوران جشنواره فجر از «هامون» استقبال چشم‌گيري كردند. فيلم توانست در هشتمين جشنواره فجر شش سيمرغ بلورين براي رشته‌هاي مختلف دريافت كند: جايزه سيمرغ بلورين بهترين كارگرداني به‌خاطر ايجاد هماهنگي كامل در فيلم و دست‌يافتن به معيارهاي بالاي سينمايي و زيباشناسي؛ جايزه سيمرغ بلورين بهترين فيلمنامه به خاطر ارائه موفق مفهوم «علي‌خواهي» در فرهنگ ايراني؛ جايزه ويژه به كارگردان، به‌خاطر تلاش موفق در ساخت و پرداخت فيلمي تامل‌برانگيز كه حديث صادقانه، موثر و سينمايي تحول و بازگشت انسان به سوي اصل خود است؛ جايزه سيمرغ بلورين بهترين بازيگر نقش اول مرد براي خسرو شكيبايي؛ جايزه سيمرغ بلورين بهترين فيلمبرداري براي تورج منصوري؛ جايزه سيمرغ بلورين بهترين تدوين براي حسن حسندوست.
14- «هامون» در طول اين سال‌ها در جشنواره‌هاي جهاني فراواني شركت كرده و دو جايزه بين‌المللي گرفته است: جايزه برنز بهترين فيلم در بيست و چهارمين جشنواره جهاني هيوستون در 1991؛ جايزه سوم جشنواره توكيو در 1991.
15- «هامون» برخلاف تصور و انتظار خيلي‌ها از پرفروش‌ترين فيلم‌هاي سال شد و مردم و تماشاگران عام – بر خلاف منتقدان آن سال‌ها – فيلم را دوست داشتند و به تماشايش رفتند. از زمان نمايش عمومي فيلم بود كه «هامون» در ذهن تماشاگران جا باز كرد و رفته رفته به عنوان يك «فيلم كالت» اساسي در تاريخ سينماي ايران ماندگار شد. نسخه ويدئويي فيلم بارها و بارها ديده شد و خيلي‌ها ديالوگ‌ها و تكيه‌كلام‌هاي «هامون» را از بر داشتند.
16- خسرو شكيبايي با بازي درخشان و ماندگارش در نقش حميد هامون جايگاهي بلند در بازيگري سينماي ايران پيدا كرد و از آن پس به عنوان يك بازيگر محبوب و معتبر به كارش در سينما و تلويزيون ادامه داد. نقش حميد هامون آن‌قدر موثر و به‌يادماندني بود كه خيلي‌ها فيلم‌هاي بعدي خسرو شكيبايي را هم از دريچه هامون ديدند و نوع خاص حرف‌زدن و حركات منحصربه‌فرد شكيبايي باعث شد تا به اشتباه فكر كنند او هنوز از سايه نقش مهم كارنامه‌اش درنيامده است. شكيبايي بعدها با چند فيلم و نقش ماندگار ديگر بر اين تصور آن دوران خط بطلان كشيد و نامش تا هميشه به عنوان بازيگري بزرگ و محبوب در تاريخ سينماي ايران ماندگار شد.
17- مثل خيلي از پديده‌هاي مهم ديگر، اين بار هم مردم جلوتر از منتقدان و نخبگان جامعه به يك پديده مهم و موثر واكنش مثبت جمعي نشان دادند. علاوه بر فروش فيلم و محبوبيتش به عنوان يك «فيلم كالت»، «هامون» در نظرخواهي از مردم و خوانندگان ماهنامه فيلم در شماره 100 اين مجله به عنوان «بهترين فيلم تاريخ سينماي ايران» انتخاب شد. اين اتفاق در شماره 200 مجله هم تكرار شد. پس از اين بود كه «هامون» در نظرخواهي از منتقدان و نويسندگان سينمايي در ماهنامه فيلم عنوان «بهترين فيلم سينماي پس از انقلاب» را به خودش اختصاص داد.
18- نمايش نسخه كوتاه شده و تكه پاره‌اي از «هامون» در تلويزيون و برنامه سينما ماورا باعث واكنش‌هاي فراواني شد. دوستداران فيلم در نشريات مختلف به اين نمايش توهين‌آميز و مثله‌كردن بي‌دليل فيلم اعتراض كردند و داريوش مهرجويي در نامه سرگشاده‌اي خطاب به رييس سازمان صدا و سيما نسبت به نمايش اين نسخه كوتاه‌شده اعتراض كرد.
19- در شماره 321 ماهنامه فيلم نظرخواهي ديگري درباره بهترين شخصيت‌هاي تاريخ سينماي ايران انجام شد و حميد هامون در اين نظرخواهي هم رتبه اول «بهترين شخصيت تاريخ سينماي ايران» را به دست آورد.
20- خسرو شكيبايي در نظرخواهي بهترين بازيگران تاريخ سينماي ايران در كتاب سال ماهنامه فيلم به عنوان يكي از 5 بازيگر برگزيده تاريخ سينماي ايران انتخاب شد. فيلم «هامون» در نظرخواهي انجمن منتقدان و نويسندگان سينمايي ايران جزو 5 فيلم برگزيده تاريخ سينماي ايران شد و خسرو شكيبايي هم يكي از 5 بازيگر برگزيده اعضاي اين انجمن شد. اين آخرين افتخار خسرو شكيبايي فقيد در زمان حيات بود كه چند هفته‌اي پيش از درگذشت غم‌انگيزش براي دريافت جايزه روي صحنه تالار وحدت رفت و بدون گفتن جمله‌اي پايين آمد. خسرو شكيبايي، بازيگر نقش حميد هامون، سرانجام در صبح روز 28 تيرماه 1387 در 63 سالگي براثر ايست قلبي ناشي از سرطان كبد در بيمارستان پارسيان از دنيا رفت و به خاطره‌ها پيوست.
منبع خبر : شهروند امروز | چهارشنبه,9 مرداد 1387 - 20:25:6
  | آرشيو | | | اخبار مرتبط: |
نظرات
مرتضی نیک نهاد
چهارشنبه 9 مرداد 1387 - 20:39
| 0 |
 |
 |
|
حاشیه های جالبی بود از هامون.مرسی
|
sohrab
دوشنبه 21 مرداد 1387 - 3:46
| -3 |
|
|
|
motmaenan ba kami tavajoh be in nokat pei mibarim.behtarin filme tarikh,mehrjooi,moarefie baigare bi hamtai mesle shakibai ke bazam nemishe mehrjooiro nadide gereft.hamoontor ke bahrame radan goftand ke naghse ali santoori bedoon mehrjooi in nemishod.mandegar tarin naghse cinema,hamid hamoon,ke shayad dar kenare gheysar va al bigham va haj kazem va ali santoori tarikhe bartare naghshhaye cinemaye iran baashand,keaz sefilme badaz enghelab do mored zadeye zehne ostad mehrjooi hastand.behtarin filmname,mehrjooi.jesarati ke hargez mesle oou vojod nadarad.hamin ke betoon too doreye khasi filmi besazi ke dar oon dore morede enteghad gharar begiri ama betooni montaghedine 1dandaro be pashimooni bendazi,faghhat kare ostad mehrjooist.inke agar bekham baraye khodam mokhalef natarasham majbooram nagam behtarinhaye senasl ama az behtarin haye se nasle iran yani OSTAD ENTEZAMI<KHOSROW SHAKIBAI<BAHRAM RADAN hamegi jaygahe khodeshoon ro be noei madyoone mehrjooi hastand.ham inke har se tavasote mehrjooi dar kanoon did gharar gereftand ham inke az harkesi beporsi GAV ro az barjestetarin karhaye entezamie bozorg,hamoon ro bedoone shak barjeste tarin kare shakibaie marhoom va santoori ro bartarin kare radane aziz midoonan
kheili harf zadam,ama hameye inaro goftam ta inja begam emsal yani 87,hameye kargardanane bozorge tarikhe ma film sakhtand ya mashghooland,hata anhayi ke salha naboodand,bejoz mehrjooi ke alan esmi azash dide nemishe...agar kesi cinemaro doos dashte bashe hata alan mitoone behale khodesh gerye kone...
merC az talashetoon baraye ma.
|
اضافه کردن نظر جدید
|
|
|
